Η ιστορία μας ξεκινάει τον Απρίλιο του 1656, στο Άμστερνταμ την ώρα που κλείνουν τα μαγαζιά κι ο Ρέμπραντ βαν Ρέιν βάζει την τελευταία πινελιά στον πίνακα «Ο Ιακώβ ευλογεί τους γιους του Ιωσήφ» την ώρα που δημοπρατείται η περιουσία του, στην πόλη Ντελφτ ένας άλλος ζωγράφος ο εικοσιτριάχρονος Γιοχάννες Βερμέερ, υπογράφει ευχαριστημένος τον πίνακα «Η Μαστροπός» και στην Μπρέεστραατ δυο τετράγωνα από τη δημοπρασία στο σπίτι του Ρέμπραντ, ένας εικοσιτριάχρονος έμπορος, θαυμαστής του Βερμέερ, ετοιμάζεται να κλείσει το μαγαζί του. Είναι ο Μπέντο Σπινόζα που δέχεται την επίσκεψη δυο ξένων Πορτογάλων Εβραίων που του ζητούν πνευματική βοήθεια στις φιλοσοφικού χαρακτήρα απορίες τους.
Οι συζητήσεις ανάμεσα στα πρόσωπα αυτά για θέματα που σχετίζονται με τον τύπο της λατρείας, τα θεολογικά ζητήματα, το ρόλο των ιερών κειμένων, την ερμηνεία των Ραββίνων, στη σκιά της Ιερής Εξέτασης, της εξορίας και του θανάτου μελών της οικογένειας Σπινόζα, γίνονται η αφορμή του αφορισμού του στοχαστή –φιλοσόφου Σπινόζα από τους Εβραίους σε ηλικία μόλις εικοσιτριών ετών. Αυτό το γεγονός εξάπτει τη φαντασία του συγγραφέα και αναζητά μυθοπλαστικά τα ίχνη της ζωής και του στοχασμού αυτού του σπουδαίου φιλοσόφου του 17ου αιώνα που έζησε μόνος χωρίς οικογένεια και κοινότητα, έγραφε στα Λατινικά και η σκέψη του επηρέασε κατοπινούς επιστήμονες και φιλοσόφους όπως ο Αϊνστάιν, ο Γκαίτε και ως ένα βαθμό τις επιστήμες της ψυχανάλυσης και ψυχοθεραπείας. Έτσι επισκέπτεται το μουσείο Σπινόζα στο Ρέινσμπερχ, αναζητώντας ένα μίτο για την αφήγηση της ιστορίας και εκεί πληροφορείται ότι οι Ναζί λεηλάτησαν το μουσείο, προσωπικά αντικείμενα και βιβλία του φιλοσόφου με την αιτιολόγηση «…περιέχουν πολύτιμα πρώιμα έργα μεγάλης σπουδαιότητας για τη διερεύνηση του προβλήματος Σπινόζα».
Έτσι αρχίζει μια δεύτερη παράλληλη ιστορία του αντισημίτη ιδεολόγου του Ναζισμού Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ, που λεηλατεί προσωπικά τη βιβλιοθήκη αναζητώντας απάντηση στο βαθμό επιρροής της «Ηθικής» του Σπινόζα, στη σκέψη του Γκαίτε που ο ίδιος θαυμάζει. Η ιστορία του Ρόζενμπεργκ ξεκινάει από την πόλη Ρεβάλ της Εσθονίας στα 1910, όταν ο δεκαεξάχρονος νεαρός μαθητής, αναγκάζεται ως τιμωρία εξιλέωσης να μελετήσει δύο κεφάλαια της αυτοβιογραφίας του Γκαίτε και τις αναφορές του στον Εβραίο Σπινόζα. Αυτή η ιστορία του Ρόζενμπεργκ, βασισμένη σε πολλά ιστορικά κυρίως δεδομένα, παρουσιάζει την εξέλιξη ενός μοναχικού και χωρίς ρίζες ατόμου που αποζητά την καταξίωση και που οι ιδέες του και η γνωριμία του με τον Χίτλερ θα το ωθήσουν ανταγωνιστικά ,σε ανάληψη αξιωμάτων που θα οδηγήσουν σε διαταγές εξόντωσης πολλών ανθρώπων ακόμη και τον ίδιο τόσο στην ψυχική κατάρρευση όσο και στην αγχόνη στις 16 οκτωβρίου του 1946 και στη συνέχεια στο κρεματόριο του Νταχάου μαζί με άλλους ηγέτες των Ναζί η στάχτη των οποίων θα πεταχτεί στον ποταμό Ίζαρ που κυλάει μέσα από την πόλη του Μονάχου, ολοκληρώνοντας το μίτο της θλιβερής ιστορίας.
Το βιβλίο «Το Πρόβλημα Σπινόζα» χωρίς λογοτεχνικές αξιώσεις, το διαπερνά ένα ρεύμα θαυμασμού για το τολμηρό φιλοσοφικά πνεύμα του Μπαρούχ Σπινόζα, εστιάζει χωρίς μεγάλο βάθος σε φιλοσοφικά χωρία και αφορισμούς και έχει ενδιαφέρουσα μυθοπλασία. Ο αναγνώστης διαβάζοντας για τη δίωξη και το θάνατο του φιλοσόφου σε ηλικία σαραντατεσσάρων ετών στα 1677, την ασκητική ζωή, τη φιλοσοφική σκέψη, την ενασχόληση με την κοπή φακών, την απομόνωση και μελέτη ζητημάτων Ηθικής, Λογικής, Ελευθερίας σε μια εποχή δεισιδαιμονιών και θρησκευτικών προκαταλήψεων προβληματίζεται και στοχάζεται το ρόλο των πνευματικών ανθρώπων στο μωσαϊκό του κόσμου και διαπιστώνει ότι όλα έχουν μία λογική εξήγηση ιδίως στην περίπτωση του άλλου προσώπου Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ που περιγράφεται με ενδιαφέρουσες ψυχαναλυτικές αποχρώσεις η διαταραγμένη και διεστραμμένη φύση του. Εδώ ο συγγραφέας επιστρατεύει το επινοημένο μυθοπλαστικά προσωπείο του ψυχαναλυτή που μέσα από τις διεισδυτικές συνεδρίες προσπαθεί να δει στον καθρέφτη της ψυχής του ασθενούς την έλλειψη αγάπης, βυθίζοντας το μαχαίρι της ψυχοθεραπείας στα βιώματα, στις εμπειρίες, στην ιδεολογία ,στην πολιτική μιας εποχής τόσο σκληρής που ξεπερνά κάθε φαντασία. Έτσι οι διαφορετικές εποχές συγκλίνουν στο σκοταδιστικό πνεύμα ιδεολογικής ανελευθερίας που άλλοτε προτάσσει το θρησκευτικό μανδύα της ορθόδοξης ερμηνείας, άλλοτε την πολιτική καθαρότητα της εξόντωσης και τη μέθη της κυριαρχίας, στη λυσσαλέα αίσθηση της αδυναμίας προσέγγισης στο εκάστοτε… «πρόβλημα Σπινόζα.»
«Το πρόβλημα Σπινόζα»
Ίρβιν Γιάλομ
Μετάφραση Ευαγγελία Ανδριτσανου
Εκδόσεις ΑΓΡΑ
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
