«Το τρένο των παιδιών», Βιόλα Αρντόνε | κριτική

Βιόλα Αρντόνε, «Το τρένο των παιδιών» Εκδόσεις Πατάκη

“Μερικές φορές αυτός που σε αφήνει να φύγεις σε αγαπάει περισσότερο από αυτόν που σε κρατάει κοντά του…”

Αυτή είναι η φράση η οποία αντιπροσωπεύει εν ολίγοις το νόημα του βιβλίου «Το τρένο των παιδιών» της Ναπολιτάνας λογοτέχνιδας Βιόλα Αρντόνε, ένα πόνημα τρυφερό και συγκινητικό, όσο και καλογραμμένο.

Νότια Ιταλία, 1946. Νάπολη, μία πόλη ρημαγμένη από τον πόλεμο, όπως άλλωστε ολόκληρη η Ιταλία και η Ευρώπη. Η Νότια Ιταλία, όμως, υποφέρει ασύγκριτα περισσότερο από τη Βόρεια, αφού οι διαφορές στο βιοτικό επίπεδο και στην οικονομία των κατοίκων ήταν ανέκαθεν τεράστιες μεταξύ των δύο περιοχών της γείτονος χώρας, πόσω μάλλον αμέσως μετά από τον καταστροφικότερο πόλεμο που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα.

Γι’ αυτό και το κομμουνιστικό κόμμα της Ιταλίας παίρνει την πρωτοβουλία να μαζέψει πολλά από τα παιδιά του φτωχού Νότου και να τα δώσει για φιλοξενία για μερικούς μήνες σε πιο ευκατάστατες οικογένειες οπαδών του κομμουνισμού του πιο εύπορου οικονομικά Βορρά, οικογένειες οι οποίες μπορούν να καλύψουν καλύτερα τις ανάγκες τους. Ένα τέτοιο παιδί είναι και ο Αμέριγκο.

«Το τρένο των παιδιών»

Συγγραφέας: Βιόλα Αρντόνε
Εκδόσεις Πατάκη
ISBN: 9789601689852
Αριθμός Σελίδων: 304
Μαλακό εξώφυλλο
Διαστάσεις: 14×21
Γλώσσα Γραφής: ελληνικά
Ημερομηνία 1ης Έκδοσης: 2021

Η Βιόλα Αρντόνε θα μας διηγηθεί μέσα από τα δικά του μάτια τη σπαραχτική και συγκινητική ιστορία των μικρών αθώων παιδικών ψυχών που επιβιβάστηκαν σε αυτό το τρένο για τον Βορρά, αφήνοντας με πόνο στην αρχή τις οικογένειές τους στον Νότο και επιστρέφοντας στη συνέχεια με αμφίσημα συναισθήματα.

“Τώρα πια είμαστε μοιρασμένοι στα δύο”, παρατηρεί πολύ σωστά ένα άλλο παιδί μετά την επιστροφή τους, ο Τομμαζίνο, θέλοντας να τονίσει τη δυσκολία με την οποία αυτά τα παιδιά άφησαν και πάλι τις οικογένειες που με τόση αγάπη τα φιλοξένησαν προκειμένου να βρεθούν και πάλι πίσω κοντά στους δικούς τους.

Κάποια, βέβαια, έμειναν για πάντα στον Βορρά από δική τους επιλογή και σε κάποια άλλα η ζωή τους άλλαξε δια παντός μετά από αυτή την αναγκαστική μετοικεσία. Σε κάθε περίπτωση, το παιδί που έφυγε δεν ήταν το ίδιο με το παιδί που γύρισε πίσω.

Αναμφίβολα, τα παιδιά τα οποία είχαν αυτή την εμπειρία, σημαδεύτηκαν για όλη τη μετέπειτα ζωή τους, κάτι απολύτως λογικό, αφού οι αναμνήσεις της παιδικής μας ηλικίας και ιδιαίτερα αυτές οι οποίες μας προξένησαν μεγάλη συναισθηματική φόρτιση μένουν για πάντοτε χαραγμένες στη μνήμη μας.

Έτσι και αυτά τα παιδιά δεν μπόρεσαν να ξεχάσουν ποτέ όσο ζούσαν τη σκηνή του αποχωρισμού από τις οικογένειές τους στον σταθμό των τρένων. Αυτό τουλάχιστον αφήνει να εννοηθεί η συγγραφέας μέσα από τα μάτια του ίδιου του Αμέριγκο, όταν αυτός, μεγάλος άντρα πια, περιδιαβαίνει την Νάπολη, την πόλη των αναμνήσεων και των παιδικών του χρόνων.

“…ανάμεσα στις στριγκλιές των νεαρών γυναικών που μας συνοδεύουν, τις μανάδες που φεύγουν βιαστικά με τα παλτά στο χέρι και τα γέλια μας, ο σταθμάρχης σηκώνει τον σηματοδότη και το τρένο αναχωρεί. Στην αρχή αργά, σιγά σιγά όμως επιταχύνει. Η μαμά μου η Αντονιέττα στέκει στην άκρη της αποβάθρας, που όλο και μικραίνει καθώς το τρένο απομακρύνεται, και σφίγγει στην αγκαλιά της το παλτό μου. Όπως με έσφιγγε όταν βομβάρδιζαν την πόλη μας.”

Εικόνες της μεταπολεμικής Ιταλίας ανάμεικτες με ψήγματα αναμνήσεων από τον πόλεμο μέσα από τα μάτια ενός επτάχρονου παιδιού.

Η Βιόλα Αρντόνε ενδύεται άριστα τον ρόλο του μικρού παιδιού στην πρωτοπρόσωπη αφήγησή της βλέποντας τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια και παρατηρώντας όλα όσα θα έκαναν εντύπωση σε ένα παιδί της ηλικίας του. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι αυτή την οποία θα χρησιμοποιούσε ένα παιδί αν μιλούσε γι’ αυτές τους τις αναμνήσεις. Είναι γλώσσα φυσική και αυθόρμητη, διανθισμένη με λεπτές πινελιές γνήσιου ιταλικού χιούμορ στο στυλ του Ρομπέρτο Μπενίνι, ένα στυλ το οποίο θα μας θυμίσει την πολύ επιτυχημένη ταινία «Η ζωή είναι ωραία – La vita e bella».

Βιβλίο που εστιάζει με κομψό και διακριτικό τρόπο στα συναισθήματα των πρωταγωνιστών, χωρίς όμως να καταφεύγει σε δραματικές υπερβολές, “Το τρένο των παιδιών” είναι ένα πρωτότυπο μυθιστόρημα από μία συγγραφέα με αναμφισβήτητο λογοτεχνικό χάρισμα και λεπτές ιστορικές πινελιές, το οποίο αποτελεί ένα έξοχο δείγμα της ιταλικής λογοτεχνικής παραγωγής του σήμερα.

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού