Τραγουδώ εγώ και το βουνό χορεύει | Κριτική

Ασθματικό, παραληρηματικό, συναισθηματικό και ποιητικό είναι το βιβλίο, «Τραγουδώ εγώ και το βουνό χορεύει», της Καταλανής συγγραφέως Irene Solà.

Ο κόσμος του χωριού, η φύση, τα πρόσωπα, τα παιδιά, τα ζώα, οι άνθρωποι και οι ιστορίες τους, οι γιορτές, η ζωή, ο έρωτας, η γέννηση, ο θάνατος, ξεδιπλώνονται ενστικτώδικα και εξομολογητικά και αθροίζονται ως έκδηλο θαύμα, προφητεία και ελεγεία, κύκλος ζωής και χωρική γενεαλογία.

Η Ιστορία, ο πόλεμος και οι νικημένοι, οι θρύλοι, τα παραμύθια, τα βιβλία, ο καιρός, τα όνειρα, η ανάμνηση των ανθρώπων, η αύρα του τόπου, περιπλέκονται στην ροή της αφήγησης, χαράζοντας τα όρια ενός τοπίου αυθεντικού και μοναδικού στην ολότητά του.

Οι αφηγητές εναλλάσσονται καθώς και τα αντικείμενα παρατήρησης. Αναδύεται ένας κόσμος φυσικός, παγανιστικός, απτός και φανταστικός, υπαρκτός και ανθρώπινος, ιδωμένος με μια ματιά παιδιάστικη, αθώα και έμπειρη, ζωηρή και ατίθαση.

Όλα κυλούν απλά και εκδηλώνονται οι χαρές και οι λύπες, όπως οι εποχές και τα αισθήματα. Ποτάμια, βουνά, σπίτια, πλάσματα, στοιχειά, εμπειρίες και γνώσεις, περιγράφονται ιδιοσυγκρασιακά ως σώμα ενός μικρόκοσμου ή εκτίθενται ως πρωτογενές υλικό ανάγνωσης ενός μυθικού σύμπαντος.

Το βιβλίο, χωρισμένο σε τέσσερα μέρη-ενότητες, αναπτύσσεται σε μικρές ιστορίες, 4-5-5-4 για κάθε ενότητα, σε κεφάλαια με χαρακτηριστικούς τίτλους.

Εναργής αντίδραση, έκδηλη σωματικότητα, εμφανής και εμφατική συμμετοχή όλων των αισθήσεων στην πρόσληψη των εικόνων του ορατού και αόρατου στοιχείου. Όλα τα πλάσματα της φύσης μετέχουν σε μια τελετουργία ζωής και θανάτου, απαισιόδοξα οργιαστική και αισιόδοξα εξελικτική, ελπίζοντας στο αύριο που ξημερώνει στο φως της μέρας.

Καταγράφεται η βιωματική ανάμνηση, μια ακατέργαστη αίσθηση και μια αταβιστική εγγύτητα και συνάφεια του φυσικού κόσμου, χαραγμένη σ’ ένα τοπίο σκληρό και τραχύ που συμπεριλαμβάνει όλα τα πλάσματα. Οι ιστορίες δεν έχουν όλες ευχάριστο τέλος. Όμως όλα συνδέονται μεταξύ τους. Η οπτική θεώρηση περιέχει την αφέλεια και την έκπληξη, την έμπειρη παρατήρηση, την λαϊκή επεξήγηση, την ποιητική πολυφωνική αποτύπωση.

Αντιπαρατίθενται αντιθετικά ζεύγη: χωριό και πόλη, πόλεμος και ειρήνη, φύση και άνθρωποι, ζωή και θάνατος, ευτυχία και δυστυχία, τύχη και μοίρα, οικογένεια, φίλοι, γενεές, κοινότητα. Ένα σύμπαν ανθρώπων, ζώων, ονομάτων, αισθημάτων, ενστίκτων, ήχων, χρωμάτων, γεύσεων, οσμών, αγγιγμάτων, που απαρτίζουν και συνθέτουν μια πραγματική εικόνα της ζωής όπως ήταν κάποτε.

Τραγουδώ εγώ και το βουνό χορεύει | Αποσπάσματα

«Η ποίηση τα έχει όλα. Η ποίηση έχει την ομορφιά, έχει την καθαρότητα, έχει τη μουσική, έχει τις εικόνες, έχει την ειπωμένη λέξη, έχει την ελευθερία κι έχει την ικανότητα να συγκινεί και να σ’ αφήνει να διακρίνεις το απέραντο. Το επέκεινα. Το απέραντο που δεν βρίσκεται ούτε στη γη ούτε στον ουρανό. Το απέραντο μέσα στον καθέναν. Σαν παράθυρο ψηλά στο κεφάλι, που ούτε ξέραμε πως βρισκόταν εκεί και που η φωνή του ποιητή ανοίγει λίγο, ελάχιστα, κι εκεί πάνω, από κείνη τη χαραμάδα, ξεμυτίζει το απέραντο». Σελ. 87

«Αν ήμουν ζωγράφος, θα ερχόμουν εδώ να ζωγραφίζω αυτόν τον τύπο πινάκων. Σκηνές της υπαίθρου. Οι γέροι και οι γριές, οι τραγιάσκες, τα μαντίλια. Ο ήλιος πάνω στην εκκλησία, πάνω στην ξύλινη κάσα. Το καμπαναριό. Είναι τόσο ωραία, που μου περνάει ο θυμός. Τόσο γραφικά. Πεθαίνω της πείνας και ο γέρο-γκαβός μου συμπεριφέρθηκε άθλια, αλλά με κερδίζει η ομορφιά. Η ζωή κι ο θάνατος. Φαντάστηκα με μακριά μαλλιά τον κυνηγό που πέθανε, ίδια με του Ζεντίλ. Οι συγχωριανοί περνούν από δίπλα μου, μπροστά πηγαίνει η κάσα. Είναι τραγική η ζωή εδώ πάνω. Και μένω έτσι για λίγο, αποσβολωμένος, κοιτάζοντας τη σκηνή». Σελ.83

«Όταν ξυπνάω από τα κλαμένα όνειρα, κουρνιάζω σαν περιστέρι για να μου τραγουδήσει ο αδερφός μου το τραγούδι του περιστεριού που είμαι εγώ». Σελ.98

«Είναι ανυπέρβλητα αυτά τα βουνά. Πρωτότοκα. Από άλλον κόσμο. Μυθολογικά. […]Αυτά τα βουνά ονομάζονται Πυρηναία προς τιμή της Πυρήνης. Αυτά λέει ο φίλος Βερδαγέρ». Σελ. 76

«Οι κεραυνοί πάνε κατά κει που θέλουν, όπως το νερό και οι χιονοστιβάδες και τα μικρά έντομα και οι καρακάξες, που ό,τι είναι όμορφο και ό,τι γυαλίζει τους τραβάει το βλέμμα. Ο σουγιάς, έξω από την τσέπη του Ντομένεκ, έλαμψε σαν θησαυρός, σαν πολύτιμη πέτρα, σαν μια χούφτα νομίσματα. Η μεταλλική λάμα, γυαλιστερή, μας καθρέφτισε. Σαν ανοιχτή αγκαλιά, σαν κάλεσμα. Οι κεραυνοί χώνονται όπου θέλουν και ο δεύτερος κεραυνός χώθηκε μέσα στο κεφάλι του Ντομένεκ. Μέσα κατάβαθα, ως την καρδιά». Σελ. 20

«Οι ήπειροι θα συστραφούν πάνω στα θεμέλιά τους. Τα πέτρινα τοιχώματα θα τρίζουν στις συγκρούσεις, ο ουρανός θα σκεπαστεί άξαφνα, τα ποτάμια της λάβας θα κυλάνε βάζοντας φωτιά στα πάντα, η θάλασσα θα τραβηχτεί και θα ανταριάσει ολόκληρη από τις εκρήξεις των ηφαιστείων και ο αέρας θα γεμίσει καπνό και στάχτη. Τα βουνά που ήμασταν πριν, τα σπίτια και τα λαγούμια και οι κρυψώνες και οι πεζούλες και οι κορυφές που ήμασταν πριν, δεν θα είμαστε πια. Και τ’ απομεινάρια μας ή η ήττα μας, τα βάσανά μας θα γίνουν κοιλάδες, πεδιάδες, τόνοι πετρώδους ύλης που βυθίζεται στη θάλασσα, καινούργια βουνά». Σελ.125

«Μερικές φορές φαντάζομαι τα σπίτια σαν αστέρια κάποιου αστερισμού. Τα χωριά σαν το γάλα του γαλαξία. Κι όταν αφήνεται να πέσει ένα σπίτι σε κομμάτια είναι σαν να σβήνει ένα σημαδάκι στο στερέωμα. Όλοι μαζί φτιάχνουμε μια θαυμάσια ουρά της Μεγάλης Άρκτου γύρω από τον αυτοκινητόδρομο». Σελ.58

«Μου αρέσει να γράφω με τη σκέψη σε ανθρώπους γιατί είναι σαν δώρο. Γιατί η φωνή του ποιητή καλεί. Καλεί τους αγαπημένους και τους περασμένους και μέλλοντες καιρούς». Σελ. 91

«Τραγουδώ στην πλαγιά, στην κορυφή, στο λιβάδι,
στις τσουκνίδες, στο βαθυκόκκινο τριαντάφυλλο, στη βατομουριά,
Τραγουδώ σαν αυτόν που βάζει περιβόλι,
που σκαλίζει ένα τραπέζι,
που χτίζει ένα σπίτι,
που ανεβαίνει σ’ έναν λόφο,
που τρώει ένα καρύδι,
που ανάβει τα κάρβουνα.
Σαν θεός δημιουργός ζώων και φυτών.
Τραγουδώ εγώ και το βουνό χορεύει». Σελ. 86

Τραγουδώ εγώ και το βουνό χορεύει 
Συγγραφέας Irene Solà |
Εκδόσεις  Ίκαρος |
Μετάφραση Μαρία Παλαιολόγου |
ISBN 9789605725181 |
Αριθμός Σελίδων 224 |
Διαστάσεις 13 x 20
-ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2020
-ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ ANAGRAMA 2019
-ΒΡΑΒΕΙΟ NÚVOL 2019
-ΒΡΑΒΕΙΟ CÁLAMO 2019

«Τραγουδώ εγώ και το βουνό χορεύει» | Κριτική βιβλίου  Αγγέλα Μάντζιου

Η Εικόνα και το Βλέμμα | John Berger