Στην αέναη ροή του χρόνου, η τέχνη του θεάτρου παραμένει ένας ακαταμάχητος φάρος. Φωτίζει τις ανθρώπινες εμπειρίες, αποκαλύπτοντας την πολυπλοκότητα της ψυχής και της κοινωνίας.
Στο έργο “Μαχαίρι στο κόκαλο”, βυθιζόμαστε σε μια κοινωνία που αγωνίζεται να βρει το δρόμο της προς την πρόοδο και την ευημερία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, μια “οικογένεια” αναζητά την κοινωνική ανέλιξη και την αναγνώριση. Στο επίκεντρο, ο Λεωνίδας και η Ελένη, δύο χαρακτήρες μεταμφιεσμένοι κατά τη διάρκεια των Αποκριών. Αναμένουν με αγωνία έναν σημαντικό επισκέπτη, ελπίζοντας να εισέλθουν στον κύκλο των “εκλεκτών”. Να καταστούν και αυτοί “απαραίτητοι”. Ωστόσο, η πραγματικότητα αποκαλύπτεται σκληρή και απογοητευτική. Αντιλαμβάνονται ότι η προσπάθεια για κοινωνική ανέλιξη τους οδηγεί σε έναν γκρεμό από ψευδαισθήσεις και ανθρώπινη εξαθλίωση. Τελικά, αντικρίζουν την πικρή αλήθεια: παραμένουν δύο ήττημένοι χαρακτήρες! Με ανεπαρκή και μάταιες προσποιήσεις, αντιμετωπίζουν την ανθρωπιά τους σε έναν κόσμο που δεν συγχωρεί την αδυναμία.
Ο Βασίλης Καλφάκης, σκηνοθέτης, ηθοποιός και δημιουργός με βαθιές ρίζες στην Θεσσαλονίκη, μας προσκαλεί να γίνουμε μάρτυρες μιας ιστορίας που αντηχεί με την αλήθεια των καιρών μας. Απόφοιτος του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ και αριστούχος της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, χαράζει και ακολουθεί τη δική του διαδρομή στο θέατρο. Το “Μαχαίρι στο κόκαλο” δεν είναι μόνο μια παράσταση αλλά είναι μια έρευνα στα βάθη της ανθρώπινης φύσης, μια αναζήτηση της αξιοπρέπειας μέσα από τις προκλήσεις και τις συγκρούσεις που συνθέτουν τον σύγχρονο κόσμο. Ο Καλφάκης, με την οξυδερκή του ματιά, μας ξεναγεί σε ένα ταξίδι όπου η τέχνη συναντά τη ζωή, και η σκηνή γίνεται ένας χώρος ανακάλυψης και αυτοσυνειδησίας.
Αναζητώντας βαθύτερες απόψεις και προσωπικές αφηγήσεις πίσω από την παράσταση «Μαχαίρι στο κόκαλο» στο Metropolitan The Urban Theater, προσκαλέσαμε τον Βασίλη Καλφάκη, να μοιραστεί μαζί μας τις σκέψεις και τις εμπειρίες του μέσα από μια εκ βαθέων συνέντευξη
Συνέντευξη με τον Βασίλη Καλφάκη | Θέατρο | cityportal.gr
Ποια ήταν η αρχική σας έμπνευση για τη διασκευή του έργου “Μαχαίρι στο κόκαλο” και πώς προσεγγίσατε το κείμενο του Κώστα Μουρσελά; Ανακαλώντας τώρα την πρώτη έμπνευση, θα σας έλεγα κάποιοι πίνακες του Ντίκου Βυζάντιου. Άνθρωποι με φόντο το σκοτάδι ενός κλειστού διαμερίσματος. Η έγκλειστη ζωή και οι μάταιες προσπάθειες αναρρίχησης προς το ψεύτικο «φως» της καταξίωσης, το οποίο δεν λυτρώνει ποτέ τα πρόσωπα. Έτσι στο στίχο του Αναγνωστάκη «Και μένουμε δυο νικημένοι μ’ ολιγόπιστα μάταια φερσίματα», βρήκα να φωτογραφίζονται τα δύο πρόσωπα του έργου, η Ελένη και ο Λεωνίδας. Προσεγγίσαμε ως ομάδα τα πρόσωπα του κειμένου σαν δύο ηττημένες γελοίες φιγούρες, που κατά την διάρκεια της παράστασης θα απεκδυθούν την ψεύτικη σκευή τους.
Πώς αντιμετωπίσατε την πρόκληση να σκηνοθετήσετε και να παίξετε σε ένα έργο με τόσο έντονα θεματικά στοιχεία και βαθιά μηνύματα; Το μήνυμα με την έννοια του βάθους είναι κάτι που ανασύρεται. Και το μήνυμα γίνεται ακόμα σημαντικότερο, όταν κοπιάζεις για να το φέρεις στην επιφάνεια. Το μήνυμα όμως δικαιώνεται στην ανταπόκριση που έχει στα πρόσωπα του κοινού. Ειδάλλως το μήνυμα ή αλλιώς το πολυχρησιμοποιημένο «νόημα» είναι κάτι που είναι ασφαλισμένο στις σελίδες ενός βιβλίου. Η πρόκληση είναι να μεταδώσουμε από σκηνής τον λόγο του Μουρσελά. Ένα λόγο που αποκαλύπτει ότι η σήψη –ακόμα και η σημερινή- έχει συγκεκριμένες αιτίες. Σ’ αυτήν την προσπάθεια οι συνεργάτες μου κι εγώ ερχόμαστε αντιμέτωποι με το έργο του με ενθουσιασμό και πίστη.
[…] Οι άνθρωποι στην ανάγκη τους να «φτάσουν» σε ένα ταβάνι υπεροχής, μετατρέπουν ακόμη και τα πιο αγαπημένα πρόσωπά τους σε σκαλοπάτια που θα πατήσουν πάνω τους.
Ποια στοιχεία της μεταπολιτευτικής εποχής βρήκατε πιο σημαντικά να αναδείξετε μέσα από την παράσταση; Νομίζω πως ένα κέντρισε περισσότερο την προσοχή μας. Αυτό που στην εποχή μας έχει φτάσει να είναι πρώτο στην κλίμακα αξιών. Ανάπτυξη με κάθε κόστος. Ήταν ένας όρος που έσκασε μύτη σε μία συζήτηση που κάναμε το καλοκαίρι του ’23. Λέγαμε ότι οι άνθρωποι στην ανάγκη τους να «φτάσουν» σε ένα ταβάνι υπεροχής, μετατρέπουν ακόμη και τα πιο αγαπημένα πρόσωπά τους σε σκαλοπάτια που θα πατήσουν πάνω τους. Αυτό που σε τρομάζει από όλο αυτό είναι η απώλεια της αξιοπρέπειας. Και χάνοντας αυτήν φτάνεις στην πιο αποκρουστική βία.
Ποιες ήταν οι προκλήσεις και οι επιτυχίες στη δημιουργία των σκηνικών και των κοστουμιών; Στο σκηνικό μας δεσπόζει ο περίφημος πίνακας του Βρυζάκη «Η έξοδος του Μεσολογγίου», ο οποίος θέλαμε να λειτουργήσει αντιστικτικά με τη δράση επί σκηνής. Η θυσία υπέρ της ελευθερίας σε αντίθεση με τους «ελεύθερους συμβιβασμένους» της εποχής μας. Αυτή η πλευρά θέλαμε να υπερτονιστεί και στα κοστούμια της παράστασης με έναν τρόπο συμβολικό. Η έξοδος των ηθοποιών από αυτά είναι η επιστροφή στο ανθρώπινο, που σύμφωνα με το έργο «η ζούγκλα που ζουν τους το στέρησε». Η πρόκληση, όπως και η επιτυχία, κρίνονται ακόμη σε ζωντανό χρόνο, στο παρόν επί σκηνής. Ευτυχώς η παράσταση παίζεται ακόμη.
Ποια ήταν η αντίδρασή σας στις κριτικές που έλαβε η παράσταση και πώς αυτές επηρέασαν την πορεία της; Ήταν χαρά να διαβάζουμε σ’ αυτές την ειλικρινή πρόθεσή μας να ανεβάσουμε αυτό το έργο σήμερα και φυσικά μας γέμισαν θάρρος για την συνέχεια.
[…] Κάναμε αρκετό διάστημα πρόβα οι δύο μας ακούγοντας μόνο τις αναπνοές μας, τους εαυτούς μας.
Έχετε σκηνοθετήσει το έργο και ταυτόχρονα συμμετέχετε και ως ηθοποιός μαζί την Σάντρα Λειβαδάρα. Μαζί επίσης έχετε ιδρύσει την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία «ÇaVa». Πείτε μας λίγα λόγια για την θεατρική σας εταιρεία. Η εταιρία ξεκίνησε να λειτουργεί το 2020 για να στεγάσει την παράσταση της ομάδας Lab.oratorium « Ζιγκ-Ζαγκ στις νεραντζιές», στην οποία συμμετείχα. Ήταν μία εργασία ενός συνόλου ηθοποιών πάνω στο μυθιστόρημα της Έρσης Σωτηροπούλου, την οποία δυστυχώς διέκοψε η πρώτη καραντίνα. Έκτοτε στα πλαίσια της εταιρίας ξεκίνησε η δημιουργική έρευνα μιας ομάδας καλλιτεχνών για μία εκ νέου «συνάντηση» με την νεοελληνική δραματουργία, αφετηρία της οποίας ήταν η «Φαύστα» του Μποστ.
Το να σκηνοθετείτε τον εαυτό σας και την στενή σας συνεργάτιδα σας διευκολύνει; Επηρεάζει με κάποιο τρόπο την ερμηνεία των χαρακτήρων και την αλληλεπίδρασή σας στη σκηνή; Η επικοινωνία με τον συμπαίκτη είναι μία δυναμική που επαληθεύεται μόνο επί σκηνής. Μόνο η σκηνή την δικαιώνει. Η σκηνοθεσία οφείλει να εντείνει την λειτουργία της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ηθοποιών. Ειδάλλως ολισθαίνει στην χωροταξία. Η σκηνή είναι ένα σώμα που αναπνέει. Κάναμε αρκετό διάστημα πρόβα οι δύο μας ακούγοντας μόνο τις αναπνοές μας, τους εαυτούς μας. Όταν ακούσαμε την αναπνοή του αποδέκτη, της πλατείας, αισθανθήκαμε ότι αυτό που φτιάξαμε λειτουργεί. Αυτό δεν είναι μόνο διευκόλυνση, είναι ευτυχία. Ευτυχία όμως που δεν είναι δεδομένη. Αποκαλύπτεται μόνο παίζοντας. Πιστεύω πως το να σκηνοθετείς τον εαυτό σου δεν το επιλέγεις, αν δεν έχεις απόλυτη εμπιστοσύνη στους συνεργάτες σου, και στην περίπτωση της Σάντρας νιώθω ευλογημένος.
[…] Όλα λογίζονται ακόμη με μοναδικό κριτήριο τον παράγοντα «χρήμα».
Ποιο μήνυμα θέλετε να μεταφέρει το “Μαχαίρι στο κόκαλο” στο σύγχρονο κοινό και πώς συνδέεται με τις σημερινές κοινωνικές προκλήσεις; Ο Γιάννης Βαρβέρης έγραφε ότι ο Μουρσελάς μίλησε στο έργο για «την πλειοδοσία της μαστρωπού αγοράς πάνω στο γνήσιο ανθρώπινο συναίσθημα». Το βρίσκω υπέροχο. Όλα λογίζονται ακόμη με μοναδικό κριτήριο τον παράγοντα «χρήμα». Οι δύο τελευταίοι αιώνες δεν στέκουν καθόλου πρωτοπόροι ως προς αυτό. Στην παράσταση θα ήθελα οι θεατές -έστω για μια στιγμή- να φανταστούν μία ζωή πιθανόν αδέσμευτη. Μια ζωή που ζητωκραυγάζει έναν άλλο στίχο, που μας βγάζει λίγο από τα σημερινά παπούτσια μας: «Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία».
Τι σημαίνει για εσάς η θεατρική τέχνη και πώς βλέπετε τον ρόλο της στην αντιμετώπιση κοινωνικών θεμάτων; Σημαίνει η μόνη τέχνη με καθοριστικό τον ανθρώπινο παράγοντα σε παρόντα χρόνο. Τι παραπάνω από το να θαυμάσεις μόνο αυτό; Στην εποχή της ψηφιακής μεσολάβησης αν υποθέσουμε μία αιφνίδια κατάργησή της, το θέατρο είναι η μόνη τέχνη που μπορεί να συμβεί χωρίς μεσάζοντες. Ο παρών χρόνος είναι η πρώτη ύλη. Ο χρόνος. Σε σχέση με την αντιμετώπιση των θεμάτων της κοινωνίας, μου έρχεται μία φράση υπέροχη της Ariane Mnouchkine: «Ένα μαγεμένο σύμπαν καταμεσής σε έναν κόσμο όλο και πιο απογοητευτικό». Το θέατρο δεν δίνει απαντήσεις. Με έναν τρόπο ποιητικό –ως δραματική ποίηση ξεκίνησε το παιχνίδι- θέτει ερωτήματα. Τι πιο ελπιδοφόρο σε μία εποχή απολυταρχίας και βαναυσότητας; Πιστεύω δε ότι το ερώτημα που ο καλλιτέχνης «θέτει» από σκηνής στους θεατές είναι και η πιο δύσκολη επιλογή του.
Επίλογος: Η αυλαία έπεσε, αλλά η συζήτηση που ξεκίνησε συνεχίζεται. Μέσα από την παράσταση “Μαχαίρι στο κόκαλο”, ο Βασίλης Καλφάκης μας προκαλεί να αναρωτηθούμε, να αναζητήσουμε και να ελπίσουμε. Και αυτή είναι η μαγεία του θεάτρου.
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
