Ζιλ Ντασέν (Jules Dassin) ο σημαντικός δημιουργός που αγάπησε την Ελλάδα όσο λίγοι. Ήταν Αμερικανός σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου, σύζυγος της Μελίνας Μερκούρη.
Μετά το γάμο του με τη Μελίνα Μερκούρη συνέδεσε τη ζωή του με την Ελλάδα και θεωρούσε τον εαυτό του Έλληνα. Προς το τέλος της ζωής του έγινε επίτιμος Έλληνας πολίτης ως ύψιστη αναγνώριση της πολιτιστικής προσφοράς του στη χώρα. Έλεγε χαρακτηριστικά: «Ήμουν Έλληνας πριν γνωρίσω τη Μελίνα»
Γεννήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου του 1911 στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ. Πέρασε σκληρά παιδικά χρόνια στις φτωχογειτονιές του Χάρλεμ, όπου ο ρωσοεβραϊκής καταγωγής πατέρας του δούλευε ως κουρέας.
Από νωρίς εκδήλωσε την αγάπη του για το θέατρο. Ήδη από το 1936 ερμήνευε μικρούς ρόλους σε θεατρικές παραστάσεις. Επίσης, άρχισε να γράφει σενάρια για ραδιοφωνικά έργα.
Τη δεκαετία του ’30 η οικονομική ύφεση ήταν στο απόγειό της, στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής όμως το θέατρο θριάμβευε χάρη στο επιδοτούμενο από την κυβέρνηση Theatre Works Project, στους κόλπους του οποίου ο Ντασέν ανδρώθηκε καλλιτεχνικά, παράλληλα με μορφές όπως ο Όρσον Γουέλς και ο Καζάν.
► Διαβάστε: Ποιες ταινίες παίζουν σήμερα στην τηλεόραση
Για να ζήσει διασκεύαζε έργα για το ραδιόφωνο και ήταν με μια διασκευή του, το «Παλτό» του Γκόγκολ, με την οποία έκανε και το ντεμπούτο του ως σκηνοθέτης στη σκηνή. Η μία σκηνοθεσία έφερνε την άλλη, μέχρι που έφερε και το πρώτο συμβόλαιο στο Χόλιγουντ. Για έξι μήνες θα πληρωνόταν για να κάθεται και να μαθαίνει παρατηρώντας. Πρόταση ελκυστική σε χρόνια μεγάλης ανέχειας και ανεργίας. Ο Ντασέν βρέθηκε να μαθητεύει με κολοσσούς όπως ο Κέινεν και ο Χίτσκοκ.
Η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους και ο Μακαρθισμός
Εν έτει 1941, ο Ντασέν σκηνοθετεί το «Πράκτορας των Ναζί», με πρωταγωνιστή τον Κόνραντ Φάιτ. Στη συνέχεια, η καριέρα του στο Χόλιγουντ ακολουθεί ανοδική πορεία. Με ένα δικό του στιλ που ξεχωρίζει, γυρίζει αστυνομικά φιλμ νουάρ στα μεγάλα στούντιο της Μέτρο (MGM) και της Γιουνιβέρσαλ (Universal).
Κάποια στιγμή το όνομά του βρίσκεται στη Μαύρη Λίστα του Χόλυγουντ ως κομμουνιστή, έπειτα από καταγγελία του Ελία Καζάν. Όταν κλήθηκε να απολογηθεί στο Κογκρέσο, κατηγορούμενος για αντιαμερικανική δράση, γύριζε το θεωρούμενο ως το αριστούργημά του «Η νύχτα και η πόλη» (Night and the city) (1950) με τον Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ. Από τότε είχε πολλές περιπέτειες και τελικά αναγκάστηκε να εξοριστεί λόγω των αριστερών του πολιτικών φρονημάτων, τα οποία ήταν αντίθετα με τις αρχές του Μακαρθισμού. Τελικά αποφάσισε να καταφύγει στο εξωτερικό, αρχικά στη Γαλλία και αργότερα στην Ελλάδα.
Από την αμερικανική περίοδο του Ντασέν ξεχωρίζουν, τόσο από τον ίδιο όσο και από τους κριτικούς, οι ταινίες: «Ο δήμιος των κολασμένων» (Brut Force), «Γυμνή πόλη» (Naked City) (1948).
«Ριφιφί» στη Γαλλία
Εγκαταλείποντας τις ΗΠΑ, εγκαταστάθηκε στη Γαλλία. Εκεί γύρισε την ταινία «Ριφιφί» (Du rififi chez les hommes), ένα από τα σημαντικότερα κινηματογραφικά φιλμ νουάρ της παγκόσμιας κινηματογραφίας, με το οποίο κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Κανών το 1955.
Στη Γαλλία, επίσης, παντρεύτηκε την Μπεατρίς Λονέρ, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον διάσημο γάλλο τραγουδιστή Τζο Ντασέν (1938-1980) και την ηθοποιό Ζουλί Ντασέν. Ωστόσο, τη ζωή του χάραξε βαθιά ο έρωτάς του με τη Μελίνα Μερκούρη, την οποία γνώρισε δύο χρόνια μετά το «Ριφιφί».
Ζιλ Ντασέν, Μελίνα Μερκούρη και Ελλάδα
Στη Γαλλία στις 18 Μαΐου, γνωρίζεται με τη Μελίνα Μερκούρη, η οποία βρισκόταν στις Κάννες με την ευκαιρία της προβολής στο διαγωνιστικό τμήμα της οργάνωσης, της διάσημης ταινίας του Μιχάλη Κακογιάννη «Στέλλα». Ερωτεύονται κεραυνοβόλα κι έκτοτε ζουν μαζί σε όλη τους τη ζωή. Η Μελίνα γίνεται πλέον σταθερά η πρωταγωνίστρια στις ταινίες του και σε κάποια θεατρικά έργα που σκηνοθετεί.
Η Μελίνα Μερκούρη τον φέρνει στην Ελλάδα, γυρίζουν μαζί στην Κρήτη το «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Καζαντζάκη στα γαλλικά, με τίτλο «Celui qui doit mourir», την πρώτη διεθνή παραγωγή στη χώρα μας στην παράδοση του ιταλικού νεορεαλισμού, κάτι που κατέχει και επαναλαμβάνει στον «Νόμο το ’58», με τη Λολομπρίτζιτα, τον Μαστρογιάνι, τον Μοντάν και, φυσικά, τη Μελίνα. Επισημοποιούν έτσι τη σχέση τους και μοιράζονται τη ζωή τους και τα σχέδια τους μεταξύ Αθήνας και Παρισιού: ο Ντασέν αποκτάει μια νέα ταυτότητα και μια νέα καριέρα.
Το «Ποτέ την Κυριακή», στο οποίο κράτησε τον αντρικό πρωταγωνιστικό ρόλο ελλείψει χρημάτων, έγινε παγκόσμιο box office hit, έκανε την Ελλάδα τουριστικό προορισμό, τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ Κανών το 1960 και έκανε τη Μελίνα σούπερ σταρ, αφού πρώτα της εξασφάλισε το Βραβείο Ερμηνείας. Η ίδια ταινία ήταν υποψήφια για Όσκαρ σκηνοθεσίας και σεναρίου, όμως τελικά απέσπασε το Όσκαρ καλύτερης μουσικής και τραγουδιού για «Τα Παιδιά του Πειραιά» του Μάνου Χατζιδάκι.
Το ζεύγος γυρίζει την επόμενη χρονιά μια ελληνική τραγωδία σε σύγχρονο φόντο, τη «Φαίδρα», ύστερα την πρώτη τους έγχρωμη, το «Τοπ Καπί».
Παντρεύονται με πολιτικό γάμο στην Ελβετία και φεύγουν για το Μπρόντγουεϊ. Ανεβάζουν σε εκδοχή μιούζικαλ το «Ποτέ την Κυριακή» με τίτλο «Illya Darling», στην Ελλάδα επιβάλλεται δικτατορία και στο Ισραήλ ξεσπάει ο Πόλεμος των Έξι Ημερών.
Με τη Μελίνα, παντρεύτηκε το 1966 και υιοθέτησε τόσο την υπηκοότητα του Έλληνα, όσο και το όραμα της συντρόφου του για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα
Μελίνα, Ζιλ Ντασέν, Αντιδικτατορικός αγώνας
Από τη στιγμή που επιβλήθηκε η η δικτατορία της 21ης Απριλίου, Ζιλ Ντασέν και Μελίνα Μερκούρη έντονα πολιτικοποιημένοι και οι δύο, αποφασίζουν να μην επιστρέψουν στην Ελλάδα. Μένουν στο Παρίσι και ως το 1974 συμμετέχουν ενεργά στον αγώνα κατά των συνταγματαρχών.
Ο Ντασέν σκηνοθετεί πολλές εμφανίσεις της Μελίνας, σε αντιδικτατορικές διαδηλώσεις σε όλο τον κόσμο, όπου συμμετέχει ενεργά μαζί της. Στο Παρίσι ανεβάζουν πολλές θεατρικές παραστάσεις και το 1974 γυρίζουν το ντοκιμαντέρ «Δοκιμή» σε συνεργασία με το Μίκη Θεοδωράκη, το Γιάννη Μαρκόπουλο, την Ελληνοαμερικανίδα ηθοποιό Ολυμπία Δουκάκη και τον Λόρενς Ολίβιε, το οποίο αναφέρεται στην Εξέγερση του Πολυτεχνείου της Αθήνας το Νοέμβριο του 1973, αλλά και στα βασανιστήρια της Χούντας, στους πολιτικούς κρατούμενους.
Επιστροφή στην Ελλάδα
Τον Ιούλιο του 1974, δυο μέρες μετά την πτώση της χούντας, ο Ντασέν με τη Μελίνα επιστρέφουν στην Αθήνα. Και στην Αθήνα συνεχίζει να ανεβάζει θεατρικές παραστάσεις με τη Μελίνα πρωταγωνίστρια και από τον καιρό που η Μελίνα ασχολήθηκε ενεργά με την πολιτική, χωρίς αυτήν.
Από το 1981 που η Μελίνα ανέλαβε το υπουργείο Πολιτισμού συνεργάστηκε μαζί της για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα, συμμετέχοντας μετά το θάνατό της στο «Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη» που συστάθηκε για το σκοπό αυτό.
«Ξεκίνησα από το θέατρο και λόγω του θεάτρου είχα αρχίσει από νωρίς να σέβομαι και να αγαπώ την Ελλάδα»
Ο Ζυλ Ντασέν, ο «Τζούλι», όπως τον φώναζε η Μελίνα, αγαπήθηκε από τους Έλληνες και αγάπησε την Ελλάδα σαν να ήταν η αληθινή του πατρίδα. Πέθανε στην Αθήνα στις 31 Μαρτίου 2008, σε ηλικία 96 ετών, και τάφηκε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών πλάι στην αγαπημένη του Μελίνα Μερκούρη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Μιχάλης Κακογιάννης: Ο «Ζορμπάς» του σινεμά
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
