"Ζιζέλ" στο Μέγαρο Μουσικής

Εκατόν εξήντα οκτώ χρόνια μετά τη γέννησή της η “Ζιζέλ” του Αντόλφ Αντάμ, ανεβαίνει από το English National Ballet στις 14, 15, 16 και 17 Οκτωβρίου στο Μέγαρο Μουσικής σε μια συμπαραγωγή του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης.
Είναι μια παράσταση που διαθέτει όλα τις προδιαγραφές για να αποδείξει τη συνεχίζει να κάνει αυτό το “μπαλέτο” τόσο ελκυστικό για κοινό, χορευτές και κριτικούς. Η διασκευή της αρχικής χορογραφίας των Jean Coralli και Jules Perrot είναι του Μάριους Πετιπά (Marius Petipa) και η καλλιτεχνική διεύθυνση του Γουέιν Ήγκλινκ (Wayne Eagling) ενώ την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης θα διευθύνει ο Γκάβιν Σάθερλαντ (Gavin Sutherland). Τα σκηνικά-κοστούμια είναι του Ντέιβιντ Γουόκερ (David Walker) ενώ οι φωτισμοί του Ντέιβιντ Μορ (David Mohr).

Η ιστορία της “Ζιζέλ”, μιας νεαρής χωριατοπούλας που χάνει από έρωτα τη λογική της και που, ακόμη και μετά το θάνατό της, επιστρέφει ως οπτασία, για να προστατεύσει αυτόν που αγαπά φαίνεται ότι θα συγκινεί πάντα. Ένα ποίημα άλλωστε του Heinrich Heine (Χάινριχ Χάινε) έδωσε την έμπνευση στο νεαρό τότε Θεόφιλο Γκωτιέ να γράψει το λιμπρέτο του μπαλέτου μαζί με τον Jules-Henri Vernoy de Saint-Georges (Βερνουά ντε Σαιν-Ζωρζ). Η ιστορία, βασισμένη σε μεσαιωνικό γερμανικό μύθο, διηγείται πως οι κοπέλες που πέθαιναν τη μέρα πριν το γάμο τους μεταμορφώνονταν σε Wilis (ξωτικά-νεράιδες), έβγαιναν από τους τάφους τους μετά τα μεσάνυχτα, μαζεύονταν γύρω από λίμνες και χορεύοντας με τα άσπρα τους νυφικά παρέσυραν τους περαστικούς άνδρες για εκδίκηση στη λίμνη, μετά από εξαντλητικό χορό. Το  ομώνυμο μπαλέτο, σε χορογραφία των Jean Coralli (1779-1854) και Jules Perrot (1810-1892), μουσική Adolphe Adam (1803-1856) με πρωταγωνιστές την 20χρονη Ιταλίδα πρίμα μπαλαρίνα Carlotta Grisi -για την οποία χορογραφήθηκε ειδικά- και τον γάλλο Lucien Petipa, γνώρισε ενθουσιώδη υποδοχή από το κοινό και τον τύπο, ήδη από το πρώτο του ανέβασμα το 1841 στην Όπερα του Παρισιού.  

Σύμφωνα με την Κλημεντίνη Βουνελάκη κριτικό χορού “σήμερα, 168 χρόνια μετά τη δημιουργία της η “Ζιζέλ” διατηρεί αναλλοίωτη τη γοητεία της, καθώς αντιπροσωπεύει ένα μύθο -για το μπαλετικό σύμπαν- ισοδύναμο μιας κωμωδίας του Μολιέρου, ενός σεξπηρικού αριστουργήματος ή μιας συμφωνίας του Μπετόβεν. Βρίσκεται στο ρεπερτόριο όλων των μεγάλων ομάδων και παίζεται περισσότερο από όλα. Στοίχημα ταυτόχρονα στη ζωή μιας μπαλαρίνας για τη διαφοροποίηση  που απαιτείται μεταξύ Α΄ και Β΄ Πράξης -από την αφέλεια και την αθωότητα, στην ευθραυστότητα και το λυρισμό- όσο και για το συνδυασμό δραματικής ερμηνείας και τεχνικής τελειότητας”.
Ειδικά για την σκηνή της τρέλας της “Ζιζέλ” στην Α΄ Πράξη συμπληρώνει ότι “ανήκει στα πιο δύσκολα  από πλευράς δραματικής έκφρασης κομμάτια στο ρεπερτόριο του κλασικού χορού. Η Β΄Πράξη στη συνέχεια, μεστή από ρομαντικούς συμβολισμούς, αποτυπώνει μια φανταστική πραγματικότητα. Γύρω από το pas de deux με τον Άλμπρεχτ, χτίζεται μια εκφραστική γραμμή με ρυθμούς και κινήσεις που αποθεώνουν την ομορφιά και τη δύναμη του έρωτα που ξεπερνά τον θάνατο. Πέντε χρόνια μετά τη “Συλφίδα” με την Ταλιόνι έρχεται η “Ζιζέλ” με την Γκρίζι, ως απόλυτη ενσάρκωση του ρομαντικού μπαλέτου”.  

Σχετικά με τη Mary Skeaping, που θα ενσαρκώσει τον ομώνυμο ρόλο, η κα Βουνελάκη αναφέρει ότι “έχει συνδέσει την καριέρα της με τη Ζιζέλ έχοντας ανεβάσει έξι διαφορετικές εκδοχές στη διάρκεια της ζωής της, ενώ πίστευε ότι κάθε μια τους, την οδηγούσε όλο και πιο κοντά στην καρδιά του ρομαντικού μπαλέτου. Σκοπός της ωστόσο δεν ήταν η ακριβής ανασύσταση του πρωτότυπου, αφού το πέρασμα του χρόνου διαφοροποιεί ούτως ή άλλως ένα έργο. Η δική της Ζιζέλ στυλιστικά ανακαλεί έντονα στοιχεία του παρελθόντος. Τέτοια είναι για παράδειγμα η απόδοση σκηνών παντομίμας που διαθέτουν λεπτομερή ανάπτυξη και που θα μπορούσε κάποιος να θεωρήσει και λίγο «παληομοδίτικη». Είναι αλήθεια ότι τον καιρό που η Giselle γνώρισε το πρώτο της ανέβασμα (1841), η παντομίμα έπαιζε ένα ρόλο πολύ πιο σημαντικό στην χορογραφία του μπαλέτου απ’ ότι σήμερα, που είναι μάλλον δυσνόητη για τον σύγχρονο θεατή. Τέτοια είναι λόγου χάρη η συνομιλία Ιλαρίωνα και Ζιζέλ, όταν ο πρώτος προσπαθεί να της αποκαλύψει την αληθινή ταυτότητα του Άλμπρεχτ. Εν τέλει η Ζιζέλ του ΕΝΒ μοιάζει με απότιση φόρου τιμής σε μια πολύτιμη κληρονομιά, καμωμένη με ιδιαίτερη φροντίδα και αγάπη”.

Το Εθνικό Μπαλέτο της Αγγλίας -με έδρα του το Τσέλσι- θεωρείται από τα καλύτερα περιοδεύοντα σχήματα κλασικού μπαλέτου και παρουσιάζει κλασικό χορό σε νέους αλλά και σε πιο δοκιμασμένους θεατές. Τη δεκαετία του ’50 αρχικός στόχος του Σχήματος ήταν να κάνει γνωστές διάσημες χορογραφίες σε πιο ευρύ γεωγραφικά κοινό με προσιτό τίμημα. Η επιδίωξη αυτή παραμένει το ίδιο ισχυρή και σήμερα, όπως και όταν εκφράστηκε από τους ιδρυτές του. Παρουσιάζοντας ένα πρωτότυπο αλλά και δημοφιλές ρεπερτόριο, τα κλασικά έργα με τρόπο νέο, ενθαρρύνοντας νέους χορογράφους να εργαστούν με τους άρτια καταρτισμένους καλλιτέχνες του, κρατώντας τις τιμές στο χαμηλότερο δυνατόν επίπεδο, πραγματοποιώντας τακτικά εθνικές και διεθνείς περιοδείες, αναπτύσσοντας την ποικιλία και επεκτείνοντας την εμβέλεια της πρωτοποριακής Μονάδας Παιδεία και Κοινότητα (Education and Community Unit). Περιλαμβάνει 67 χορευτές που φθάνουν τους 120 στις ετήσιες παραστάσεις στο Royal Albert Hall, ενώ υπάρχουν στο προσωπικό άλλα 60 άτομα -απασχολούνται σε τομείς όπως Καλλιτεχνικό, Κοστούμια, Τεχνικό, Εκπαίδευση και Διοίκηση. Επιπλέον, η Ορχήστρα του Εθνικού Μπαλέτου της Αγγλίας έχει 47 βασικά μέλη, αριθμός που αυξάνεται για τις παραστάσεις που δίνονται σε μεγάλα θέατρα, σε ολόκληρη τη χώρα.

Η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε το 1959 από τον μουσουργό Σόλωνα Μιχαηλίδη και κρατικοποιήθηκε το 1966. Πολλοί και σημαντικοί Έλληνες καλλιτέχνες βρέθηκαν στη θέση του διευθυντή της. Πρώτος ο ιδρυτής της και στη συνέχεια ο Γεώργιος Θυμής, ο Άλκης Μπαλτάς, ο Κάρολος Τρικολίδης, ο Κοσμάς Γαλιλαίας, ο Κωνσταντίνος Πατσαλίδης, ο Λεωνίδας Καβάκος και ο Μίκης Μιχαηλίδης. Σήμερα ο αριθμός των μελών της ορχήστρας ανέρχεται στους 120 περίπου μουσικούς, με διευθυντή τον αρχιμουσικό Μύρωνα Μιχαηλίδη. Το ρεπερτόριο που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμά της, ξεκινά από τη μουσική μπαρόκ και φθάνει μέχρι τις πρωτοποριακές συνθέσεις του 21ου αιώνα. Από τους βασικούς στόχου της ΚΟΘ είναι η προβολή της ελληνικής μουσικής παρακαταθήκης με την παρουσίαση πολλών πρώτων εκτελέσεων πανελληνίως και παγκοσμίως. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η προώθηση νέων καλλιτεχνών.
Πέρα από τις τακτικές συμφωνικές της συναυλίες συμμετέχει σε παραστάσεις όπερας, μπαλέτου, αλλά και προβολών ταινιών βωβού κινηματογράφου, ενώ δίνει και εκπαιδευτικές συναυλίες για παιδιά, νέους και όλη την οικογένεια. Μεταξύ των Ελλήνων και ξένων αρχιμουσικών και σολίστ που έχουν συμπράξει με την ΚΟΘ είναι και οι P. Domingo, L. Pavarotti, S. Mintz, A. Khatchaturian, M. Rostropovich, Y. Horenstein, E. Kurtz, Y. Simonov, Οδ. Δημητριάδης, C. Mandeal, N. Gutman, M. Maisky, Κ. Κατσαρής, Λ. Καβάκος, V. Ashkenazy, P. Badura – Skoda, N. Magalov, L. Kogan, R. Ricci, V. Tretjakov, V. Spinakov, L. Berman, P. Fournier, B. L. Gelber, W. Nelson, K. Πασχάλης, Δ. Σγούρος, M. Τιρίμο, Θ. Κερκέζος, κ.ά. Το Φεβρουάριο του 2007 η παραγωγή της ΚΟΘ «Impressions for saxophone and orchestra», με σολίστα τον Θεόδωρο Κερκέζο, απέσπασε το βραβείο ποιοτικής δισκογραφίας Pizzicato «Supersonic». Το Δεκέμβριο του 2007 πραγματοποίησε μια ιστορική συναυλία στην Αίθουσα Συναυλιών της Απαγορευμένης Πόλης του Πεκίνου, αφιερωμένη στο Ν. Καζαντζάκη, στο πλαίσιο του πολιτιστικού έτους της Ελλάδας στην Κίνα. Τον Ιούνιο του 2008 κυκλοφόρησε στη διεθνή αγορά το νέο cd της ΚΟΘ με έργα του Ν. Σκαλκώτα (με τη δισκογραφική εταιρεία «Bis»), το οπ