Ευγενία Μπογιάνου

Cityportal.gr > Βιβλία > Ευγενία Μπογιάνου – Έλληνες συγγραφείς προτείνουν

12/05/2020 - 00:01

Προσπαθώντας να ξεχωρίσω πέντε από μια πλειάδα αγαπημένων βιβλίων κατέληξα στα παρακάτω, όχι γιατί είναι πιο σημαντικά από άλλα, αλλά γιατί η ανάμνησή τους κρατάει ακόμη κάτι πολύ έντονο από την έκπληξη και την αποκάλυψη της πρώτης φοράς που συναντήθηκα μαζί τους.

Κάδμω (Μέλπω Αξιώτη)

Η Μέλπω Αξιώτη, εμβληματική μορφή της διανόησης και της Αριστεράς, γράφει την «Κάδμω», που έμελε να είναι το τελευταίο της βιβλίο, το 1971, εν μέσω δικτατορίας, δύο μόλις χρόνια πριν από τον θάνατό της και ενώ η ίδια βρίσκεται σε ένδεια και ζει με την υποστήριξη φίλων, όπως της Νανάς Καλλιανέση, του Αντρέα Φραγκιά και του Γιάννη Ρίτσου. Έχει επιστρέψει πλέον στην αγαπημένη της Μύκονο μετά την περιπετειώδη δεκαοκτάχρονη εξορία της. Όμως η αίσθηση που έχει είναι πως γύρισε σε μια άγνωστη και αφιλόξενη πατρίδα, καθώς δεν αναγνωρίζει σχεδόν τίποτε από αυτά που κάποτε υπήρξαν οικεία. Στην «Κάδμω» δίνει μια ολομέτωπη μάχη με τις λέξεις. Θαρρεί κανείς πως γράφει με το σώμα, αυτό το καταπονημένο σώμα που της έχει απομείνει, «αφήνοντας σε κάθε ιστορία λίγο από το αίμα της». Η αφήγηση είναι αποσπασματική, ανοιχτή, συνειρμική, κυρίως δευτεροπρόσωπη, γεγονός που κάνει ακόμη εντονότερη την εντύπωση πως η συγγραφέας απευθύνεται στον εαυτό της, ίσως γιατί δεν έχει πού αλλού να απευθυνθεί. Οι φράσεις της είναι τόσο πυκνές, που μέσα στην καθεμιά τους κρύβεται ένα ολόκληρο σύμπαν.

Βιοτεχνία υαλικών (Μένης Κουμανταρέας)

Όσες φορές κι αν διασταυρωθεί κανείς με τον ταπεινό κόσμο της Μπέμπας και του Βλάση Ταντή, του Βάσου Ραχούτη και του Σπύρου Μαλακατέ, νιώθει πως η βιοτεχνία τους και όλα όσα περιέχονται μέσα της, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον οργανισμό, με τα σπλάχνα, της πόλης που τόσο αγάπησε αλλά και ύμνησε με τον δικό του τρόπο ο Κουμανταρέας, παραμένοντας διαχρονικά επίκαιρη καθώς τα διλλήματα και οι προκλήσεις φαντάζουν σημερινά. Ο συγγραφέας ξέρει να φέρνει στο προσκήνιο το λίγο, το αφανές, το μέτριο. Το περιθωριοποιημένο που θέλει να παίξει ρόλο πρωταγωνιστικό. Με κάθε τίμημα. Το μικροαστικό όνειρο γίνεται στα χέρια του το όχημα για να μιλήσει για όλα: για την φθορά, την αρρώστια, την αγάπη, το πέρασμα του χρόνου, την ματαίωση. Κι όλα αυτά ήπια, χαμηλότονα, δίχως μελοδραματισμό, σχεδόν άηχα, όπως μόνον οι ποιητές μπορούν.

Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη (Θανάσης Βαλτινός)

Με λιτή, γυμνή, κοφτή γλώσσα, χωρίς κανένα στολίδι και καμιά μεγαλοστομία, δίνοντας τον λόγο στον ήρωά του και παραμερίζοντας σχεδόν τον συγγραφικό εαυτό του, χρησιμοποιώντας ντοπιολαλιά, με έντονο το στοιχείο της προφορικότητας, ο Βαλτινός γράφει ένα συνταρακτικό βιβλίο – κάτι ανάμεσα σε μαρτυρία και μυθιστόρημα – για την γεμάτη κακουχίες ζωή του Ανδρέα Κορδοπάτη. Ο Κορδοπάτης, πρόσωπο υπαρκτό από το χωριό Δάρα Μαντινείας, στη δύση της ζωής του, αφηγείται την ιστορία της ξενιτειάς του, όταν ξεκίνησε με λίγα χρήματα και πολλά νιάτα, στις αρχές του εικοστού αιώνα να βρει την τύχη του στην Αμερική. Οι δυσκολίες, η παρανομία, οι ματαιώσεις της μετανάστευσης και μαζί μια αδρή εικόνα της αναγκεμένης, φτωχικής Ελλάδας που δεν μπορεί να κρατήσει τα παιδιά της. Ένα κείμενο δουλεμένο μέχρι τελικής πτώσης που «ξεγελάει», δίνοντας την εντύπωση πως γράφτηκε με μιαν ανάσα. Υπόδειγμα ακρίβειας και αφηγηματικής πυκνότητας.

Η Κασσάνδρα και ο λύκος (Μαργαρίτα Καραπάνου)

Πρωτοκυκλοφόρησε το 1976 από τις εκδόσεις Ερμής, ήταν και παραμένει μια βουτιά στον άγριο κόσμο της παιδικότητας, στον κόσμο της βίας και των παθών. Δεν υπάρχουν αρχές, δεν υπάρχουν όρια, η φαντασία υπονομεύει την πραγματικότητα και το αντίστροφο, έτσι κι αλλιώς ποιος μπορεί να καθορίσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται, συστρέφεται, απλώνεται και δημιουργεί, το μυαλό ενός παιδιού; Δεν υπάρχουν θύτες και θύματα, δεν υπάρχουν αθώοι και φταίχτες, ο Λύκος είναι παντού, μέσα κι έξω ∙ η Καραπάνου μας αναγκάζει να τον κοιτάξουμε κατάματα και να αποδεχτούμε την ύπαρξή του. Ειρωνεία που σπάει κόκκαλα, υπονομευτικό χιούμορ που δεν αφήνει τίποτε όρθιο, σπαραγμός, βαθιά μελαγχολία, τόλμη, αχαλίνωτη ελευθεριότητα, είναι μερικά από τα συστατικά που απαρτίζουν ένα κείμενο που η γοητεία του, τόσα χρόνια μετά, παραμένει αλώβητη.

Το κιβώτιο (Άρης Αλεξάνδρου)

Εμβληματικό – πολυχρησιμοποιημένο το επίθετο αλλά αν όχι εδώ πού; – έργο της μεταπολεμικής πεζογραφίας μας και το μοναδικό μυθιστόρημα του ποιητή Άρη Αλεξάνδρου. Ο Αλεξάνδρου, δίχως να αποκαθηλώνει την πίστη του στην ιδεολογία που τον γαλούχησε, αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο οι μηχανισμοί της εξουσίας προσπαθούν να εκμηδενίσουν το άτομο. Ο αναγνώστης ανασαίνει με την ανάσα του μοναδικού επιζώντα της αποστολής, βιώνει τα ίδια διλλήματα με αυτόν, βυθίζεται στον μακροπερίοδο καθηλωτικό λόγο, που απαιτεί την αμέριστη αφοσίωση και προσοχή. Ένα έργο έξω και πέρα από δογματισμούς και ανδραγαθήματα. Θα κλείσω με τα λόγια του Γιάννη Ρίτσου: « Σχετικά τώρα με το “Κιβώτιο”, α, αγαπητέ μου Άρη, τι εξαιρετικό μυθιστόρημα. Όσο πιο πολύ προχωράει τόσο περισσότερο απελευθερώνεται από “ορισμένες δυστυχείς ιστορικές εμπειρίες” και εισέρχεται στο παγκόσμιο πεδίο του καθολικού ανικανοποίητου όλων για όλα, σ? αυτό το βαθύ και για πάντα ανεξερεύνητο πεδίο της “αποτυχίας ζωής και δημιουργίας”…».

Η Ευγενία Μπογιάνου γεννήθηκε το 1968 στη Θεσσαλονίκη και ζει στην Αθήνα. Έχει εκδώσει τρεις συλλογές διηγημάτων: Μυστικό (2004), Κλειστή πόρτα (2012) και το Μόνο ο αέρας ακουγόταν (2016), ενώ το 2014 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της Ακόμα φεύγει. Συνεργάζεται με την εφημερίδα Αυγή στην κριτική βιβλίου. Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορεί το βιβλίο Μόνο ο αέρας ακουγόταν ενώ μόλις κυκλοφόρησε και το νέο της μυθιστόρημα με τίτλο «Φανή».

►Υπάρχουν βιβλία που κατέχουν ξεχωριστή θέση στο μυαλό και στην καρδιά μας. Βιβλία που μας καθορίζουν, δεν τα ξεχνάμε ποτέ και κατά καιρούς ανατρέχουμε ξανά και ξανά στις σελίδες τους, διότι από τότε που τα διαβάσαμε για πρώτη φορά έχουν γίνει ένα κομμάτι από εμάς. Αυτή είναι άλλωστε και η αξία ενός λογοτεχνικού έργου: με τον όσο πιο αρμονικό και ολοκληρωμένο συνδυασμό μορφής και ύφους, πρώτα να μας συγκινεί και κατόπιν να περνά ανεξίτηλα και παιδευτικά στη σκέψη μας. Η ελληνική λογοτεχνία έχει να επιδείξει πλείστα όσα σημαντικά έργα που αποτύπωσαν μέσα από την πλοκή τους το ιστορικό γίγνεσθαι της εποχής τους και με όχημα τους χαρακτήρες των ηρώων τους σκιαγράφησαν προβλήματα και δεινά, προβληματισμούς και οράματα, καθώς και διαφορετικές οπτικές γωνίες του κόσμου. Έργα που η λογοτεχνική τους δύναμη παραμένει αναλλοίωτη στο χρόνο. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, όπως και το γεγονός ότι ένας συγγραφέας είναι πρώτα και κύρια αναγνώστης, το cityportal.gr καλεί αγαπημένους σας σύγχρονους συγγραφείς να φανερώσουν τα δικά τους αγαπημένα βιβλία από την ελληνική λογοτεχνία, γραμμένα από το 1980 και πίσω, βιβλία που τους καθόρισαν και θα βοηθήσουν και όλους εμάς στην αναζήτηση των αναγνώσεών μας.

Μαρία Ψωμά Πετρίδου

Ακολουθήστε το cityportal.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις Διαβάστε για Συναυλίες, Σινεμά, Θέατρο, βιβλία, τέχνες, εκδρομές στην ατζέντα (ημερολόγιο) αλλά και όλα τα Τελευταία νέα από τη Θεσσαλονίκη, την Ελλάδα και τον Κόσμο, σήμερα, τώρα που συμβαίνουν.

ΑΤΖΕΝΤΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΔΩΡΕΑΝ ΤΑΙΝΙΕΣ ΣΤΗΝ TV CINE ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ