Φρίντα Κάλο: Η ζωγράφος - σύμβολο

Φρίντα Κάλο: Μία από τις πιο σημαντικές ζωγράφους του 20ου αιώνα και σίγουρα μία από τις πλέον διάσημες περσόνες στον κόσμο.

Δύσκολα μπορεί κανείς να ξεχωρίσει τη Φρίντα Κάλο από την τέχνη της. Ίσως να είναι και αδύνατο για πολλούς. Γι’ αυτούς η τέχνη της Φρίντα Κάλο είναι η μορφή της και η ζωή της. H ταύτιση τούτη είναι κάτι που συμβαίνει συχνά σε βάρος και των δύο· η τέχνη γίνεται ζωή και η ζωή τέχνη. Ενώ δεν είναι. Όχι ακριβώς.

Φρίντα Κάλο: Τα πρώτα χρόνια

Η Φρίντα Κάλο (Magdalena Carmen Frieda Kahlo y Calderón) γεννιέται στις 6 Ιουλίου 1907 στην Πόλη του Μεξικού.

Η Κάλο μεγαλώνει στο πατρικό της, το περίφημο Μπλε Σπίτι (Casa Azul) που θα αποτυπώσει στους πίνακές της. Ο πατέρας της ήταν γερμανός φωτογράφος και είχε μετακομίσει στο Μεξικό, όπου γνώρισε και παντρεύτηκε τη μητέρα της. Η Φρίντα είχε δύο μεγαλύτερες αδερφές και μία μικρότερη.

Στην ηλικία των έξι αρρώστησε από πολιομυελίτιδα, με αποτέλεσμα το ένα της πόδι να είναι μικρότερο από το άλλο και ημιπαράλυτο. Για να τη βοηθήσει στην ανάρρωσή της, ο πατέρας την ενθαρρύνει να παίζει ποδόσφαιρο, να κολυμπά ακόμα και να παλεύει, δραστηριότητες εντελώς ασυνήθιστες για κορίτσι της εποχής.

Φρίντα Κάλο: Σπουδές

Με σκοπό να σπουδάσει ιατρική, εισέρχεται το 1922 στο Εθνικό Προπαρασκευαστικό Σχολείο της Πόλης του Μεξικού. Εκεί αναπτύσσει την αγάπη της για τα παραδοσιακά και πολύχρωμα ενδύματα και κοσμήματα της χώρας.

Την ίδια χρονιά, ο περίφημος μεξικανός ζωγράφος Ντιέγκο Ριβέρα βρίσκεται να διδάσκει στη σχολή, με την έφηβη Φρίντα να εξομολογείται σε φίλη της το ερωτικό σκίρτημα που ένιωσε για τον καλλιτέχνη.

Φρίντα Κάλο: Το ατύχημα που σημάδεψε τη ζωή της

Στις 17 Σεπτεμβρίου του 1925, η 18χρονη Φρίντα Κάλο επέστρεφε από το σχολείο, όταν ένα αμάξι συγκρούστηκε με το λεωφορείο της, σκοτώνοντας πολλούς επιβάτες και τραυματίζοντας σοβαρά την ίδια.

Αυτό το ατύχημα σημάδεψε τη ζωή της Φρίντα, που ήδη ταλαιπωρημένη πολλά χρόνα από την πολιομυελίτιδα, αναγκάστηκε να υποβληθεί σε δεκάδες επεμβάσεις, να εγκαταλείψει το όνειρό της να γίνει γιατρός και να καθηλωθεί στο κρεβάτι.

Το καταφύγιο της ζωγραφικής

Αφού πέρασε τις επόμενες εβδομάδες κατάκοιτη στο νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού, η Φρίντα Κάλο επέστρεψε στο σπίτι για να συνεχίσει την ανάρρωσή της.

Αυτή έμελλε να είναι η καθοριστική στιγμή για την καριέρα της: ανακαλύπτει την αγάπη της για τη ζωγραφική, αρχίζει να ζωγραφίζει άτομα του περίγυρού της, όπως την οικογένεια και τους συμμαθητές της, αλλά και να εξερευνά την ταυτότητα της μέσα από την τέχνη της.

Καθηλωμένη για μήνες η τέχνη είναι η μόνη της παρηγοριά. Μάλιστα, η ίδια είχε δηλώσει: «Το ατύχημα και η μοναχική περίοδος της ανάρρωσης με έκανε να θέλω να ξεκινήσω ξανά από την αρχή, να ζωγραφίσω πράγματα ακριβώς όπως τα βλέπω με τα δικά μου μάτια και τίποτα περισσότερο».

Την ίδια ώρα αρχίζει να ασχολείται με την πολιτική: προσχωρεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα του Μεξικού και γράφεται στη νεολαία.

Φρίντα Κάλο και Ντιέγκο Ριβέρα

Το 1928 ξεκινά το φλογερό ειδύλλιο ανάμεσα στην Φρίντα Κάλο και τον Ντιέγκο Ριβέρα, με τον γάμο τους να έρχεται νωρίς, μόλις την επόμενη χρονιά.

Η σχέση της με τον Ριβέρα θα είναι σχέση ζωής: η Φρίντα αλλάζει εμφάνιση υιοθετώντας το ντύσιμο των ιθαγενών Τεχουάνα, που θα γίνει το σήμα κατατεθέν της, ενώ αλλάζει σταδιακά και τον τρόπο που ζωγραφίζει.

H ζωγραφική της έγινε πιο επίπεδη και περισσότερο αφηρημένη από την προηγούμενη.

Από το 1930 έως το 1933 το ζευγάρι έζησε στις ΗΠΑ, όπου ο Ριβέρα είχε λάβει παραγγελίες από διάφορες πόλεις για να ζωγραφίσει τοιχογραφίες. Κατά την διάρκεια της παραμονής της η Κάλο είχε δύο δύσκολες εγκυμοσύνες που κατέληξαν σε αποβολές.

Μετά από μια αποβολή στο Ντιτρόιτ και αργότερα το θάνατο της μητέρας της, η Κάλο ζωγράφισε μερικά από τα πιο οδυνηρά έργα της. Στο «Νοσοκομείο Χένρι Φορντ» (1932), απεικονίζει μια αιμορρούσα ετοιμογέννητη σε ένα νοκομειακό κρεβάτι με φόντο ένα άγονο τοπίο και στον πίνακα «Η Γέννηση Μου» (1932), μια σκηνή τοκετού.

Πρώτες ατομικές εκθέσεις

Το 1933, η Κάλο και ο Ριβέρα επέστρεψαν στο Μεξικό, όπου εγκαταστάθηκαν σε μια νεόκτιστη κατοικία αποτελούμενη από μεμονωμένους ξεχωριστούς χώρους που ενώθηκαν με μια γέφυρα.

Η κατοικία έγινε τόπος συγκέντρωσης για καλλιτέχνες και πολιτικούς ακτιβιστές και το ζευγάρι φιλοξένησε μεταξύ άλλων, τον Λέοντα Τρότσκι και τον Αντρέ Μπρετόν, «τον πάπα του σουρεαλισμού», που υπερασπίστηκε το έργο της Κάλο.

Οι Τρότσκι φιλοξενήθηκαν στο Μπλε Σπίτι της Κάλο για ένα διάστημα το 1937, αφού είχαν λάβει πολιτικό άσυλο από το Μεξικό. Ο Τρότσκι και η Κάλο φημολογείται ότι διατήρησαν σύντομο ειδύλλιο κατά την παραμονή του εκεί…

Ο Μπρετόν έγραψε το εισαγωγικό κείμενο για το πρόγραμμα της πρώτης ατομική της έκθεσης, περιγράφοντάς την ως αυτοδίδακτη σουρεαλίστρια. Η έκθεση πραγματοποιήθηκε στη γκαλερί «Julien Levy» της Νέας Υόρκης, το 1938, με μεγάλη επιτυχία.

Την επόμενη χρονιά η Κάλο ταξίδεψε στο Παρίσι για να δείξει το έργο της. Εκεί συναντήθηκε με πολλούς σουρεαλιστές, συμπεριλαμβανομένου του Μαρσέλ Ντισάν, του μοναδικού σουρεαλιστή ζωγράφου που εκτιμούσε. Το Μουσείο του Λούβρου αγόρασε τον πίνακά της

«Το Κάδρο» (1938), δείγμα ότι η δουλειά της άρχισε να αναγνωρίζεται στην Ευρώπη. Ήταν ο πρώτος πίνακας μεξικανού καλλιτέχνη του 20ού αιώνα που το διάσημο μουσείο ενέτασσε στις συλλογές του, αναμφισβήτητος τίτλος για την Κάλο.

«Δύο Φρίντες»

Οι εξωσυζυγικές σχέσεις και των δύο – συμπεριλαμβανομένων της σχέσης του Ριβέρα με την μικρότερη αδελφή της Κάλο και της Κάλο με άνδρες και γυναίκες – υπονόμευσαν τον γάμο τους και το ζευγάρι οδηγήθηκε σε διαζύγιο το 1939.

Την ίδια χρονιά η Κάλο ζωγράφισε μερικά από τα πιο διάσημα έργα της, μεταξύ αυτών και τις «Δύο Φρίντες».

Ο ασυνήθιστα μεγάλος καμβάς (1,74 × 1,73 μ.) απεικονίζει δύο γυναικείες φιγούρες, η μία να κρατά το χέρι της άλλης. Κάθε μία αντιπροσωπεύει μία πλευρά του χαρακτήρα της. Η αριστερή φιγούρα, ντυμένη με νυφικό ευρωπαϊκού τύπου, είναι η πλευρά της που ο Ριβέρα απέρριπτε και η δεξιά φιγούρα, ντυμένη με παραδοσιακή ενδυμασία είναι η πλευρά της που ο Ριβέρα αγαπούσε καλύτερα.

Η Κάλο και η Ριβέρα γρήγορα επανασυνδέθηκαν και μέσα στο 1940 μετακόμισαν στο πατρικό της, γνωστό ως «Το Μπλε Σπίτι» (Casa Azul), στο Κογιοακάν.

Το 1943, η Κάλο διορίστηκε καθηγήτρια ζωγραφικής στην Σχολή Καλών Τεχνών «La Esmeralda». Η υγεία της όμως διαρκώς χειροτέρευε και έβρισκε ανακούφιση στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Παρ’ όλα αυτά, συνέχισε να ζωγραφίζει…

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Φρίντα Κάλο-Αξίζεις μια αγάπη

Το τέλος

Η Φρίντα Κάλο υποβλήθηκε σε πολλές χειρουργικές επεμβάσεις στα τέλη της δεκαετίας του ’40 και στις αρχές της δεκαετίας του ’50, συχνά με παρατεταμένη παραμονή στο νοσοκομείο.

Την ίδια περίοδο αντιμετώπισε έντονα κινητικά προβλήματα, που απεικονίζονται χαρακτηριστικά στον πίνακα «Αυτοπροσωπογραφία με το πορτρέτο του δρος Φάριλ (1951)», όπου είναι καθισμένη σε αναπηρική καρέκλα.

Η πρώτη της ατομική έκθεση στην Πόλη του Μεξικού το 1953, την βρήκε σοβαρά άρρωστη στο κρεββάτι ενός νοσοκομείου. Θα αφήσει την τελευταία της πνοή ένα χρόνο αργότερα, στις 13 Ιουλίου 1954, στο «Μπλε Σπίτι», από πνευμονική εμβολή, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή. Υπερβολική δόση ηρεμιστικών, θα είναι η ανεπίσημη και ανεπιβεβαίωτη, μέχρι σήμερα, φήμη.

«Φρινταμάνια»

Αν και η Φρίντα Κάλο ήταν μια επιτυχημένη καλλιτέχνιδα στη διάρκεια της ζωής της, η μεταθανάτια φήμη της εκτοξεύτηκε και έφτασε σε αυτό που ορισμένοι κριτικοί ονομάζουν «Φρινταμάνια» τον 21ο αιώνα.

Τα δραματικά γεγονότα της ζωής της – ο εξουθενωτικός τραυματισμός, ο ταραγμένος γάμος, οι συγκλονιστικές ερωτικές υποθέσεις και η καταφυγή στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά – ενέπνευσαν πολλά βιβλία και ταινίες μετά το θάνατό της.

Το 2002 θα γυριστεί η ταινία «Φρίντα» (Frida) αμερικανικής παραγωγής, σε σκηνοθεσία Τζούλι Τέιμορ. Η ταινία αφηγείται τη ζωή της ζωγράφου και είναι βασισμένη στο βιβλίο «Frida: A Biography of Frida Kahlo» του Χέιντεν Χερέρα. Με πρωταγωνιστές την Σάλμα Χάγιεκ, τους Άλφρεντ Μολίνα και Αντόνιο Μπαντέρας, το «Φρίντα» ήταν υποψήφιο για 6 Όσκαρ, κερδίζοντας τα δύο (Μουσική – μακιγιάζ).

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Θοδωρής Κουγιουμτζής

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 
Φρίντα Κάλο: Η μοναδική κατά πάσα πιθανότητα, ηχογράφηση της φωνής της ανακαλύφθηκε στο Μεξικό