H Γερτρούδη Στάιν – Gertrude Stein (3/02/1874 – 27/07/1946) Αμερικανίδα συγγραφέας, ποιήτρια, ηγερία της σύγχρονης ζωγραφικής. Μορφή της καλλιτεχνικής και πνευματικής ζωής της Ευρώπης. Υπήρξε φανατική συλλέκτρια έργων τέχνης και είχε το φοβερό ένστικτο να ξεχωρίζει ένα ταλαντούχο καλλιτέχνη
Όλοι όσοι γράφουν ενδιαφέρονται να ζουν μέσα τους με σκοπό να πουν αυτό που βρίσκεται μέσα τους. Γι´ αυτό οι συγγραφείς πρέπει να έχουν δύο πατρίδες, στη μία να ανήκουν και στην άλλη να ζουν. Η δεύτερη είναι ρομαντική, είναι ξεχωριστή από τους εαυτούς τους, δεν είναι πραγματική, αλλά είναι πράγματι εκεί. (Paris France 1939:2)
Η Γερτρούδη Στάιν υπήρξε πρωτοποριακή, αντισυμβατική και χωρίς ταμπού. Μια ανδρόγυνη φυσιογνωμία γεμάτη αυτοπεποίθηση και με απίστευτη ικανότητα εντοπισμού ταλέντων.
Γεννημένη στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ σε μια εύπορη οικογένεια εβραϊκής καταγωγής. Αποφοίτησε από το Κολέγιο Radcliffe της Μασαχουσέτης το 1898 με πτυχίο Ψυχολογίας. Μελέτησε τη σχέση μεταξύ συγγραφής και συνείδησης. Αυτό αργότερα θα αποτελούσε τον πυρήνα των νεωτεριστικών γραπτών της.
Στο Παρίσι
Το 1903 μετακομίζει στο Παρίσι που θα γινόταν η πατρίδα της μέχρι το τέλος της ζωής της. Εκεί είναι που θα ξεκινήσει να συλλέγει πίνακες μοντερνιστών ζωγράφων. Βοήθησε καθοριστικά στο χτίσιμο της καριέρας ζωγράφων, όπως ο Ανρί Ματίς και ο Πάμπλο Πικάσο που αργότερα έγιναν ευρύτερα γνωστοί.
Το σπίτι της στην οδό Φλερύ 27, σύντομα θα γινόταν πόλος έλξης της αβανγκάρντ του γαλλικού πνεύματος. Εκεί ο καθένας μπορούσε να εκφραστεί ελεύθερα και ανυπόκριτα. Ήταν ένα από τα πιο ζωντανά καλλιτεχνικά σαλόνια του Παρισιού, όταν αυτό διεκδικούσε επάξια τον τίτλο της «πρωτεύουσας του κόσμου». Εκεί συναντήθηκαν οι κεντρικές μορφές του μοντερνισμού στη λογοτεχνία και την τέχνη, όπως ο Πάμπλο Πικάσο, ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ, ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, ο Σίνκλερ Λιούις, ο Έζρα Πάουντ, ο Σέργουντ Άντερσον, ο Γκιγιόμ Απολινέρ και ο Ανρί Ματίς, όταν ήταν ακόμα άφραγκοι και άσημοι καλλιτέχνες και συγγραφείς.
Το 1906, ο Πικάσο ως καλύτερος της φίλος, ζωγράφισε το πορτρέτο της για το οποίο η ίδια δήλωσε χαρακτηριστικά πως «…είναι το μόνο αντίγραφο του εαυτού μου που είμαι πάντα εγώ, για μένα».
Η γυναίκα της ζωής της – Γερτρούδη Στάιν και Άλις Τόκλας
Ένα χρόνο αργότερα η Στάιν γνωρίζει την Άλις Τόκλας, επίσης συγγραφέα, με την οποία συνάπτει σχέση. Αυτή τη σχέση θα την διατηρήσει ως το τέλος της ζωής της. Και αυτό κόντρα στο ρεύμα μιας εποχής όπου η ομοφυλοφιλία αποτελούσε ένα ανομολόγητο ταμπού.
Όσον αφορά το συγγραφικό της ταλέντο, παρά τη φήμη της εντός του πνευματικού κόσμου και την καινοτόμα πένα της, το λογοτεχνικό της έργο παρέμενε εν πολλοίς στο περιθώριο. Προτιθέμενη να εφαρμόσει τις αρχές της αφαίρεσης και του κυβισμού στην πρόζα, η Στάιν εγκαινιάζει τη μη γραμμική αφήγηση, δημιουργώντας έτσι μία γλώσσα χωρίς υπόνοιες, με περίπλοκη σύνταξη, με λέξεις περιορισμένες, τοποθετημένες σε ασυνήθιστα μέρη μέσα στην πρόταση, καθιστώντας ωστόσο το έργο της δυσνόητο ακόμα και για ιδιαιτέρως μορφωμένους αναγνώστες. Ήταν η πρώτη που χρησιμοποίησε τον όρο “gay” στη λογοτεχνία.
Λογοτεχνία –δημιουργική λογοτεχνία– που δεν την απασχολεί το σεξ, είναι αδιανόητη.
Τελικά, ύστερα από τριάντα χρόνια συγγραφής, κατάφερε το 1933 να γνωρίσει μεγάλη εμπορική επιτυχία με την «Αυτοβιογραφία της Άλις Τόκλας». Την έγραψε μάλιστα από την οπτική της παντοτινής συντρόφου της. Το βιβλίο έγινε ένα καθόλα ασυνήθιστο λογοτεχνικό μπεστ σέλερ. Μετατόπισε τη Στάιν από τη σχετική αφάνεια της σκηνής της καλτ λογοτεχνίας στο προσκήνιο του mainstream ενδιαφέροντος.
Πορτρέτο της Γερτρούδη Στάιν, με φόντο την αμερικανική σημαία
Το 1934-1935 θα βρει τη Γερτρούδη Στάιν να περιοδεύει στην Αμερική. Πραγματοποίησε 74 ομιλίες σε 37 πόλεις σε ολόκληρη τη χώρα. Ήρθε σε επαφή με την πνευματική και καλλιτεχνική κοινότητα των ΗΠΑ.
Η πειραματική της γραφή την είχε κάνει διασημότητα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος – η Εβραία Γερτρούδη Στάιν
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος θα την αναγκάσει να αποσυρθεί στη γαλλική επαρχία, σε ένα χωριό των Άλπεων, για να γλιτώσει από τη ναζιστική λαίλαπα λόγω της εβραϊκής της καταγωγής, αρνούμενη ωστόσο σθεναρά να εγκαταλείψει τη χώρα που λάτρεψε, παρά τις εκκλήσεις της αμερικανικής πρεσβείας, φίλων και γνωστών. Ως Εβραία που ζούσε στην κατακτημένη από τους Ναζί Γαλλία, η Στάιν μπόρεσε να διατηρήσει τον τρόπο ζωής της και να εξασφαλίσει τη σωματική της ασφάλεια, χάρη στη βοήθεια του Μπερνάρ Φε, διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας.
Η Γερτρούδη Στάιν έγινε συνώνυμο της πρωτοπορίας, βάζοντας το μαγικό της χέρι τόσο στην ιστορία της τέχνης όσο και την ίδια την εξέλιξη της δημιουργικής γραφής. Ταυτοχρόνως, μη έχοντας κρύψει ποτέ το σεξουαλικό της προσανατολισμό μοιράζοντας τη συζυγική της ζωή με την Τόκλας για 40 σχεδόν χρόνια, έκανε πολλούς να μιλούν για το «φαινόμενο» Γερτρούδη Στάιν, που περιλάμβανε και τις δύο γυναίκες.
Κείμενο Κατερίνα Μπιτζου
Διαβάστε επίσης: Μαρία Μοντεσσόρι: «Η δουλειά του παιδιού είναι το παιχνίδι»
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
