*του Κωνσταντίνου Παπαζήση, ογκολόγου – παθολόγου
Εδώ και σχεδόν 30 χρόνια αγάπησα την ογκολογία. Ο καρκίνος του μαστού σχεδόν μονοπωλεί το ενδιαφέρον μου στο διάβασμα, στη δουλειά και στην έρευνα για περισσότερα από 20 χρόνια, ώστε να υπηρετηθεί ο ουσιαστικός λόγος της ύπαρξής μου ως γιατρού, που δεν είναι άλλος από τον ασθενή. Τη γυναίκα ασθενή, νέα ή νεότερη (ηλικιωμένες γυναίκες δεν υπάρχουν de facto), που βλέπει τη νόσο όχι μόνο ως ένα ξαφνικό εμπόδιο, αλλά ως απειλή για την ίδια της τη ζωή, ως προσβολή στη γυναικεία της φύση. Τη βλέπει και ως προδοσία από όλους εμάς που, στην προσπάθεια να τη βοηθήσουμε, χειρουργούμε ένα τόσο ευαίσθητο και αγαπημένο μέρος του σώματός της, τροποποιούμε την ορμονική της ισορροπία και «τολμάμε» να ρίχνουμε -έστω και προσωρινά- τα μαλλιά της στην περίπτωση που θα χρειαστεί να προχωρήσουμε σε χημειοθεραπεία.
Τι άλλο έμεινε; Μια καταιγίδα συναισθημάτων, όλων αρνητικών, με τα οποία πρέπει να αντιπαλέψουν όσες γυναίκες έρχονται στην πρώτη -ή και στις επόμενες επισκέψεις- στον ειδικό ογκολόγο του καρκίνου του μαστού.
Από πού να πιαστεί κανείς;
Από πού να πιαστεί κανείς; Από την ειδική ψυχολογική υποστήριξη που είναι τόσο δύσκολο να βρεις στη χώρα μας; Από τη σχέση με τον/τη σύντροφο ή τον σύζυγο, η οποία σε όσες από τις νέες ασθενείς δεν ήταν ήδη κλονισμένη (δύσκολοι καιροί), κλονίζεται τόσο συχνά από τον φόβο για το άγνωστο που νιώθουν και οι δύο; Από όσα θα διαβάσει κανείς στο διαδίκτυο (θου Κύριε φυλακήν τω στόματί μου) ή θα ακούσει από τις άλλες ασθενείς που έχουν ήδη ζήσει τη νόσο (αλλά όχι ακριβώς την ίδια νόσο – και σε τελική ανάλυση το να είσαι ομοιοπαθής δεν σε κάνει ταυτόχρονα και όμοιο);
Σας ενδιαφέρει ⇒ Οι ειδικοί σας απαντούν – συμβουλές και λύσεις
Χρόνια πριν άκουσα από τον μέντορά μου στον καρκίνο του μαστού, τον David Miles, ότι η τέχνη του ογκολόγου είναι να προσπαθήσει να «μοιραστεί» την ενοχή που νοιώθει η ασθενής και να την πάρει από πάνω της. Κούνησα το κεφάλι μου. Γιατί ενοχή; Σε τι φταίει η ίδια, αναρωτήθηκα; Κι όμως, όσο το παρατηρείς τόσο το βλέπεις εκεί μπροστά σου. Κι αν τολμήσεις να το φέρεις απευθείας στη συζήτηση, θα χρειαστούν πολλά χαρτομάντιλα για τα δάκρυα…
Η ενοχή δεν έρχεται από μόνη της. Την καλλιεργήσαμε ως κοινωνία και δίνει καρπούς μόλις βρει πρόσφορο έδαφος. Ας δώσω μερικά παραδείγματα:
Τι εννοούμε όταν λέμε ότι «ο τάδε διάσημος απεβίωσε από την επάρατη νόσο»; Επάρατος λοιπόν ο δυστυχής αποθανών, άρα κάποιος τον καταράστηκε (!). Δηλαδή κάποιος καταράστηκε κι εμένα που νοσώ, που έχω κι εγώ μια μορφή της «επάρατης νόσου». Σε τι φταίω; Σε κάτι θα έχω φταίξει, αλλιώς δεν εξηγείται.
Τι εννοούμε με το «Μαρία, να έχεις καλή ψυχολογία και όλα θα πάνε καλά»; Μήπως φταίει το ότι δεν είχα καλή ψυχολογία ως τώρα; Μήπως τα κρατάω όλα μέσα μου και «βγάζω τον καρκίνο»; Μήπως η ψυχολογία μου, ο τρόπος που βλέπω τα πράγματα, η κοσμοθεωρία μου, ο/η σύντροφός μου, τα προβλήματα της ζωής είναι η αιτία; Μήπως το άγχος; Αχ, αυτό το άγχος, που του τα φορτώνουμε όλα… χωρίς βέβαια να έχουμε αποδείξει τίποτα. Και «οι αγχωμένες» και «οι ζεν» εμφανίζουν καρκίνο με την ίδια συχνότητα. Και πώς να το αποφύγεις, όταν όλη η ζωή μας είναι ένα διαρκές stress, με τη μια κρίση μετά την άλλη;
Βασικές αρχές για τον καρκίνο
- Ο καρκίνος, ό,τι κι αν σας έχουν πει, ό,τι κι αν έχετε διαβάσει στο διαδίκτυο ή στο βιβλίο οποιουδήποτε γκουρού, σαμάνου ή απλώς «βαρεμένου», ΔΕΝ είναι ψυχολογική πάθηση. Δεν ευθύνεται για τον καρκίνο το stress, η ψυχολογία, η πίεση, οι κρίσεις που πέρασες. Δεν φταις εσύ, ο τρόπος που βλέπεις τα πράγματα, ο τρόπος που κατανοείς τον κόσμο. Δεν είναι αποτέλεσμα του τρόπου ζωής σου (αν εξαιρέσουμε το κάπνισμα για τον καρκίνο του πνεύμονα), δεν είναι αποτέλεσμα του περιβάλλοντός σου- κι ας είπε η θεία Κίτσα ότι «με τόσα βάσανα αυτό το παιδί δεν είναι περίεργο που έπαθε καρκίνο». Δεν είναι, έτσι κι αλλιώς, περίεργο που έπαθες καρκίνο του μαστού. Σχεδόν μία στις οκτώ γυναίκες το παθαίνουν. Το πάθαιναν και οι αρχαίες Αιγύπτιες (έχουμε αποδείξεις καρκίνου του μαστού σε μούμιες!), το παθαίνουν οι γυναίκες σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης είτε ζουν στο αγχογόνο περιβάλλον της μεγαλούπολης είτε στο νησάκι του Ειρηνικού κάτω από τον κοκοφοίνικα. Δεν είναι ανάγκη να αλλάξεις ως χαρακτήρας ή να γίνεις πιο χαρούμενη. Δεν ενοχοποιούμε τους ανθρώπους που είναι εσωστρεφείς, λιγότερο εκδηλωτικοί ή στενάχωροι. Η ζωή θα ήταν απολύτως βαρετή, αν όλοι γύρω μας ήταν αναίτια χαζοχαρούμενοι…
- Ο καρκίνος ΔΕΝ είναι διατροφική πάθηση. Δεν ευθύνεται για τον καρκίνο κάτι που έφαγες. Δεν τρέφει τον καρκίνο η ζάχαρη! Δεν φταίει το μπακλαβαδάκι που «τσάκισες» προχθές ούτε το ποτηράκι το κρασί που πίνεις πού και πού. Και βέβαια ο καρκίνος ΔΕΝ μπορεί να αντιμετωπιστεί με διατροφικές αλλαγές. Όσο κι αν αλλάξεις τη διατροφή σου, όσο κι αν ελαττώσεις τα «άσπρα δηλητήρια» (αλεύρι, ζάχαρη, αλάτι), δεν πρόκειται να αλλάξεις κάτι στην πορεία σου. Απενοχοποίησε τον τρόπο ζωής σου σε κάθε του έκφανση. Μην αρχίζεις τα γιατροσόφια με κουρκουμά, πράσινο χειλικό μύδι Νέας Ζηλανδίας, το εσωτερικό από τα κουκούτσια του βερίκοκου, το γανόδερμα, το σκάρφι ή οτιδήποτε σου πουν ότι πήρε ο κουμπάρος μιας θείας από το Άνω Παλιοχωριακόπουλο, που του είχαν δώσει δυο μήνες ζωής και ζει για πάντα… Ίσως να σου πούμε να βάλεις την άσκηση από ’δω και πέρα στη ζωή σου, αλλά δεν φταίει για τον καρκίνο το ότι δεν γυμναζόσουν μέχρι τώρα.
- Δεν χρειάζεται να αλλάξεις κοσμοθεωρία, σύντροφο, τρόπο ζωής ή δίαιτα, επειδή διαγνώσθηκες με καρκίνο του μαστού. Μείνε αυτή που είσαι. Δεν χρειάζεται να πιεστείς, για να νιώθεις καλά. Είναι απολύτως φυσιολογικό να αισθάνεσαι αγχωμένη, πιεσμένη, φοβισμένη και πολύ στενοχωρημένη μετά από μια διάγνωση καρκίνου. Δεν περιμένουμε να φύγεις από το ιατρείο μας χοροπηδώντας από τη χαρά. Μην ενοχοποιείς τη στενοχώρια σου· είναι απολύτως φυσιολογική. Αν δεν έχεις στενοχωρηθεί, κάτι δεν κατάλαβες καλά!
- Απενοχοποίησε, λοιπόν, πλήρως τον εαυτό σου και μην ψάχνεις την αιτία: γιατί έγινε αυτό σε μένα. Δεν έγινε μόνο σ’ εσένα, συμβαίνει σε όλο τον κόσμο. Δεν ξέρουμε την αιτία, όσο κι αν το έχουμε ψάξει επί δεκαετίες. Μόλις μάθουμε την αιτία, να είσαι σίγουρη πως θα τη μάθεις κι εσύ. Κάποιος άξιος και τυχερός θα βρεθεί στο Δημαρχείο της Στοκχόλμης να παίρνει το Νόμπελ Ιατρικής. Μέχρι τότε, ας είμαστε όλοι ταπεινοί μπροστά σ’ ένα φαινόμενο που δεν κατανοούμε και ας προσπαθούμε να βελτιώσουμε τη ζωή και την πορεία των ασθενών μας χωρίς να παρεμβαίνουμε ούτε στην προσωπικότητα ούτε στη ζωή τους.
INFO!
Κωνσταντίνος Παπαζήσης MD, PhD
Ογκολόγος- Παθολόγος
Επιστημονικά Υπεύθυνος Ογκολογικού Τμήματος Euromedica Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης