Ο Μπορίς Βιάν (Boris Vian) γεννήθηκε στις 10 Μαρτίου 1920. Ήταν Γάλλος συγγραφέας, τζαζίστας, τραγουδοποιός, ηθοποιός, μεταφραστής, κριτικός, εφευρέτης, μέλος της Παταφυσικής και διευθυντής του τμήματος τζαζ της δισκογραφικής εταιρίας Philips. Αναγνωρίζεται σήμερα ως ένας από τους πιο σημαντικούς διανοούμενους της μεταπολεμικής Γαλλίας.
Είπε: Υπάρχουν στιγμές που διερωτώμαι αν παίζω με τις λέξεις. Μήπως τελικά οι λέξεις είναι φτιαγμένες ακριβώς γι’ αυτό;
Ο Μπορίς Βιάν, έργω τε και βίω, ενσαρκώνει την προσωπικότητα με την έντονη, αλλά και σύντομη ζωή, που κάθε έφηβος στην ευαίσθητη εκείνη ηλικία ποθεί να βιώσει.
Γόνος γαλλικής αστικής οικογένειας γεννήθηκε στη Βιλ ντ’ Αβρέ, στα περίχωρα του Παρισιού. Τα πρώτα αμέριμνα παιδικά του χρόνια ακολουθεί η οικονομική καταστροφή της οικογένειας και οι επιπτώσεις της, το καρδιακό νόσημα από το οποίο θα υποφέρει όλη του τη ζωή. Στον Β΄ Παγκόσμιο δεν πολέμησε λόγω προβλημάτων υγείας. Με παρότρυνση των γονιών του θα σπουδάσει μηχανικός αλλά γρήγορα θα ασχοληθεί με το αληθινό του πάθος, την «τζαζ». Ένας ορισμός που χαρακτηρίζει με επιτυχία το σύνολο του έργου του αλλά και τον πολυσχιδή χαρακτήρα του.
Από νωρίς, ο Βιάν, μαζί με τους άλλους δύο αδελφούς του, έπαιζαν σε διάφορες ορχήστρες τζαζ, αναδεικνύοντάς τον σε έναν εξαιρετικό βιρτουόζο της τρομπέτας. Από νωρίς επίσης προσβάλλεται από καρδιακό ρευματισμό, που στη συνέχεια θα τον αναγκάσει να περιορίσει τη μουσική του δραστηριότητα. Όμως, το πάθος του για τη μουσική το διοχέτευσε πλέον στην κριτική της τζαζ και στην οργάνωση εκδηλώσεων, στο άνοιγμα τζαζ-κλαμπ όπου φιλοξενούνταν μεγάλα ονόματα και στην καλλιτεχνική διεύθυνση του κλάδου τζαζ της δισκογραφικής εταιρείας Philips.
«Δυο πράγματα υπάρχουν μόνο: ο έρωτας, κάθε λογής, με όμορφες κοπέλες κι η μουσική της Νέας Ορλεάνης ή του Ντιουκ Έλινγκτον»
Το πρώτο μεγάλο του έργο
Το 1945, ο μεγάλος καινοτόμος συγγραφέας Ρεϊμόν Καινώ, ιδρυτής της πρωτοποριακής ομάδας Oulipo, εντοπίζει ένα χειρόγραφο του Βιάν το «Βεροκέν και το πλαγκτόν» και προωθεί τον Βιαν στους λογοτεχνικούς κύκλους, εξασφαλίζοντάς του ένα συμβόλαιο με τον μεγάλο εκδοτικό οίκο Gallimard
Τον επόμενο χρόνο, ο Βιάν συνδέεται με τους Ζαν-Πολ Σαρτρ και Σιμόν ντε Μποβουάρ. Μάλιστα, στο πρώτο μεγάλο του έργο, τον «Αφρό των Ημερών», το πιο «αιχμηρό ερωτικό μυθιστόρημα», σύμφωνα με τον Καινώ, σκιαγραφεί μία καρικατούρα του Σαρτρ, στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή Ζαν-Σολ Παρτρ, κάνοντας τον φιλόσοφο να γελάσει με την καρδιά του. Ωστόσο, η αποτυχία του «Αφρού» να διακριθεί αποσπώντας το βραβείο της Pleiade, κοστίζει στον Βιάν, που αντιλαμβάνεται πως η επιτυχία στη λογοτεχνία δεν είναι μόνον ζήτημα ταλέντου και ικανοτήτων, αλλά εξαρτάται σημαντικά από τα «ενδοσυντεχνιακά παιγνίδια» και τις «παρέες». Σήμερα ο «Αφρός των ημερών» είναι το πιο γνωστό και εμπορικό του βιβλίο παρόλο που το 1947 που εκδόθηκε, πέρασε απαρατήρητο από κοινό και κριτικούς.
«Θα φτύσω στους τάφους σας»
Το 1947 ξεσπά το σκάνδαλο του «Θα φτύσω στους τάφους σας». Ο Μπορίς Βιάν, θέλοντας να βοηθήσει ένα φίλο του εκδότη, γράφει, υπό το ψευδώνυμο Βέρνον Σάλιβαν, ένα σκληρό αστυνομικό έργο, δηλώνοντας ο ίδιος ως μεταφραστής του. Η υπόθεση αφορά στην εκδίκηση ενός αλμπίνου αφροαμερικανού για το θάνατο του αδελφού του.
Το pastiche αυτό, τόσο αριστοτεχνικά εκτελεσμένο που κανείς το υπολαμβάνει εύκολα ως αντιπροσωπευτικό του αμερικανικού αστυνομικού γένους, περιλαμβάνει τόσα προκλητικά για την εποχή του θέματα, την αχαλίνωτη βία, το ανερυθρίαστο σεξ, την άνευ ορίων αθυροστομία, την ένταση και τους κόντρα-χαρακτήρες, εκτοξεύεται αμέσως στις πωλήσεις και γίνεται ανάρπαστο.
Μέσα από αυτές τις επιλογές το βιβλίο χειρίζεται με σοφία το θέμα της κοινωνικής αδικίας, και κατ’ επέκταση της αυτοδικίας, ενώ παράλληλα, σε ένα δεύτερο, ψυχολογικό επίπεδο, υπογραμμίζει με δραματικό τρόπο την υπόγεια συγγένεια που συνδέει τον θύτη με το θύμα, όταν τις συνθήκες της επαφής τους υπαγορεύει η κοινωνική βία.
Η υπερσυντηρητική Επιτροπή Κοινωνικής και Ηθικής Δράσης και ο πρόεδρός της Ντανιέλ Παρκέρ θα μηνύσει τον εκδότη και τον «μεταφραστή» για το πορνογραφικό και αήθες περιεχόμενό του. Ο Βιαν μεθά με την επιτυχία του βιβλίου και διασκεδάζει με το σκάνδαλο Βέρνον Σάλιβαν, κι ενδιάμεσα γράφει το «Όλα τα πτώματα έχουν το ίδιο χρώμα» (όπου ο πρωταγωνιστής ονομάζεται Νταν Πάρκερ!)
Ωστόσο, τα πράγματα δεν έχουν την εξέλιξη που θα ήθελε ο Βιάν: σ’ ένα ξενοδοχείο του Μονπαρνάς, ο εμπορικός αντιπρόσωπος Εντμόν Ρουζέ δολοφονεί την ερωμένη του Μαρί-Αν και δίπλα οι Αρχές ανακαλύπτουν ένα αντίτυπου του «Θα φτύσω στους τάφους σας», ανοιγμένο σε μία σελίδα όπου περιγράφεται ένα σαδιστικό έγκλημα. Αμέσως, ο συμβατικός αστικός Τύπος αρχίζει να βοά εναντίον του βιβλίου και του συγγραφέα, ως ηθικού αυτουργού για το φονικό. Ο Βιάν αναγκάζεται να αποκαλυφθεί, γεγονός που το κοστίζει τη δουλειά του ως μηχανικός στο Μονοπώλιο Χάρτου. Πλέον είναι αναγκασμένος να φυτοζωεί χάρις στην πέννα του, γράφοντας, μεταφράζοντας, και κάνοντας κριτικές.
Μολαταύτα, αυτή η περιπέτεια προσέθεσε περισσότερη μαγεία στην παρισινή φήμη του Βιαν: πλέον συγκαταλέγεται στη χορεία των «καταραμένων» δημιουργών, είναι ο νυχτοπαρωρίτης των τζαζ κλαμπ και της μουσικής ζωής –μέσα από το Κλαμπ Σαιν Ζερμαίν -ντε -Πρε που ιδρύει παρελαύνουν οι Ντιουκ Έλινγκτον, Τσάρλι Πάρκερ, ο Μάιλς Ντέιβις. Είναι ο εισηγητής του μπι-μποπ και ο συνήγορός του στη μεγάλη querelle (διαμάχη) με τους οπαδούς της τζαζ της Νέας Ορλεάνης. Γίνεται ο εφευρέτης πολλών δημοφιλών εκφράσεων, ο όρος «tube» για να εκφράσει μία μουσική επιτυχία (η γαλλική αντιστοιχία του hit) εξακολουθεί έως σήμερα να χρησιμοποιείται.
Ο Μπορίς Βιάν, ένας λογοτεχνικός κομήτης άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στα μεταπολεμικά γράμματα. γαλούχησε πολλές γενεές εφήβων με τα αντισυμβατικά του έργα και τη μυθολογία που έχει πλασθεί γύρω από το όνομά του
Το πρόωρο τέλος
Ήταν 23 Ιουνίου του 1959, όταν ο 39χρονος Μπορίς Βιάν πήγε σε μια ιδιωτική προβολή της κινηματογραφικής μεταφοράς του έργου του «Θα φτύσω στους τάφους σας». Λίγα λεπτά μετά φωνάζει: «Αυτοί υποτίθεται ότι είναι Αμερικάνοι; Του κώλου!» και παθαίνει καρδιακό επεισόδιο. Απεβίωσε στον δρόμο για το νοσοκομείο. Η μεταφορά της ταινίας ήταν ομολογουμένως μια παταγώδης αποτυχία, που δεν απέδωσε το πνεύμα του βιβλίου. Η θέασή της ήταν το τελευταίο πράγμα που έκανε στη ζωή του ένας συγγραφέας, που δεν έζησε για να δει και ο ίδιος πόσο μεγάλος έγινε…
Είπε
- Ο χαμένος χρόνος είναι ο χρόνος που είμαστε στο έλεος των άλλων
- Η αλήθεια δεν είναι με την πλευρά των πολλών επειδή δεν τη θέλουμε εκεί
- Μια λύση που σε ισοπεδώνει είναι καλύτερη από οποιαδήποτε αβεβαιότητα
- Μαθαίνουμε τον νόμο μόνο όταν κάποιοι τον παραβαίνουν
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
