«Το γεγονός» της Annie Ernaux | κριτική

Βιωματικό, εξομολογητικό και προσωπικό, με μια αύρα αμεσότητας και ειλικρίνειας, το βιβλίο, «Το γεγονός», καταγράφει την περιπέτεια διακοπής μιας ανεπιθύμητης κύησης, την εποχή της νεότητας της συγγραφέως, όταν εκείνη είναι είκοσι τριών χρονών, φοιτήτρια φιλολογίας στο πανεπιστήμιο. Η ίδια νιώθει στιγματισμένη από το γεγονός αυτό, αλλά και από την παράτολμη μα αναγκαστική απόφαση της παράνομης επέμβασης, όντας ανύπαντρη και ζώντας σε ένα οικογενειακό περιβάλλον που αντανακλά αντιλήψεις μιας συντηρητικής κοινωνίας.

«Το γεγονός»

Συγγραφέας Annie Ernaux
Εκδότης Μεταίχμιο
Μετάφραση: Ρίτα Κολαΐτη
ISBN 9786180329247
Αριθμός Σελίδων 112
Διαστάσεις 13 x 20
Χρονολογία έκδοσης 2022

Η συγγραφέας αρθρώνει τον λόγο της με διάθεση να αναπαρασταθεί η συνθήκη της ανάμνησης αυτού του γεγονότος και να ανασυντεθεί το επώδυνο στίγμα του -και μέσω της διαδικασίας της γραφής- προκειμένου το βίωμα να αναχθεί αφαιρετικά από το προσωπικό στο συλλογικό αίσθημα: τραύμα μιας γενιάς, μιας εποχής, μιας κοινωνίας.

Διαρθρωμένο σε μικρά αποσπάσματα, το κείμενο του βιβλίου, συναρμολογεί σκέψεις, διαλόγους, συζητήσεις, ημερολογιακές καταγραφές, σημειώσεις, εικόνες. Εκθέτει μια σειρά γεγονότων σε μια προβολή του παρελθόντος στο παρόν και αντίστροφα.

Πρωτοπρόσωπη αφήγηση, αποτυπώνει άμεσα, προσωπικά συναισθήματα, διλήμματα, αντιφάσεις, αποφάσεις, πράξεις και ενέργειες. Η νεαρή φοιτήτρια, παγιδευμένη σε μια δύσκολη φάση, ενεργεί παρορμητικά, ρισκάροντας την υγεία της στην επιθυμία απαλλαγής από το βάρος μιας δύσκολης και ασφυκτικής κατάστασης. Αντιδρά ποικιλοτρόπως, συλλέγοντας πληροφορίες από φίλους κι από άλλες μη αξιόπιστες πηγές, καταφεύγοντας σε αμφίβολες μεθόδους, παίρνοντας αποφάσεις που θα μπορούσαν να της κοστίσουν ακόμα και την ζωή της.

Αν και το αντικείμενο του βιβλίου αφορά μια προσωπική επιλογή και εστιάζει στο γεγονός της επέμβασης, δίνει πληροφορίες και για άλλα θέματα. Περιγράφονται οι ανθρώπινες σχέσεις, φιλικές και κοινωνικές, κάποιες κοινωνικές συμβάσεις, τα θέματα των συζητήσεων των νέων και η ατμόσφαιρα της εποχής της δεκαετίας του’60. Πόλεις, συγκοινωνίες, οδοί, τοπία, χώροι, αναδύονται πίσω από τις γραμμές και δίνονται κάποιες πληροφορίες για επαγγέλματα, δηλώνονται παράνομες και νόμιμες ενασχολήσεις, δραστηριότητες και εργασίες, με τις σκέψεις της συγγραφέως να κυριαρχούν στην περιγραφή με χαρακτηριστικές λεπτομέρειες.

Βιβλία, ταινίες, τραγούδια, αναφορές σε συγγραφείς και έργα, συμπλέκονται με την εξέλιξη των γεγονότων και μπερδεύονται στην ροή της αφήγησης, σε ένα αποτέλεσμα που αφουγκράζεται αντιδράσεις και συμπεριφορές με μια λεπταίσθητη παρατηρητικότητα. Μολονότι δεν ανήκει στα μεγάλα λογοτεχνικά έργα, κερδίζει την προσοχή του αναγνώστη ως προς την πρόθεση και το αποτέλεσμα του εγχειρήματος.

Κριτική διάθεση, λεπτή ειρωνεία, αναλογίες, κοινωνιολογικές παρατηρήσεις, συγκρίσεις με επίκαιρα θέματα, όπως η παράνομη μετανάστευση, αλλά και συνδυασμοί αντιδράσεων των διαφόρων προσώπων, δίνουν στο βιβλίο μια χροιά προσωπικής μαρτυρίας, καταγράφοντας μια κοινωνική κατάσταση υπέρβασης ορίων στην γραμμή μεταξύ ζωής και θανάτου.

Σύστημα αξιών, ταξικότητα, χαρακτήρες, στερεοτυπικές συμπεριφορές, βιώματα και αναμνήσεις, αλλά και αυτή καθ’ εαυτή η διαδικασία της γραφής -και της καταγραφής ενός επώδυνου τραύματος- ως σωματική και απτή συναισθηματική διαδικασία, δίνουν στο βιβλίο το βάρος μιας συμβολικής αποτίμησης ενός γεγονότος από το προσωπικό στο συλλογικό αναφορικό πλαίσιο, όπως τονίζεται δηλωτικά και στην προμετωπίδα του βιβλίου.
«Η διττή επιθυμία μου: το γεγονός να γίνει γραφή και η γραφή να γίνει γεγονός» ΜΙΣΕΛ ΛΕΡΙΣ

«Το γεγονός» της Annie Ernaux – αποσπάσματα

«Έφτασε στο τέλος η προσπάθειά μου να εκφράσω με λέξεις αυτό που θεωρώ ως μια υπέρτατη ανθρώπινη εμπειρία για τη ζωή και τον θάνατο, τον χρόνο, την ηθική και το απαγορευμένο, τον νόμο, μια εμπειρία βιωμένη από την αρχή ως το τέλος μέσα από το σώμα.

Απάλλαξα τον εαυτό μου απ’ το μοναδικό αίσθημα ενοχής που ένιωσα για το «γεγονός»: το ότι συνέβη σε μένα κι εγώ δεν έκανα τίποτε γι’ αυτό. Σαν ένα δώρο που παίρνεις και το χαραμίζεις. Απ’ όλους τους κοινωνικούς και ψυχολογικούς λόγους με τους οποίους μπορώ να εξηγήσω το παρελθόν, για έναν είμαι απόλυτα σίγουρη: όλα αυτά συνέβησαν σε μένα έτσι ώστε να μπορώ να τα εξιστορήσω. Πιθανόν ο αληθινός σκοπός της ζωής μου να είναι μόνον αυτός: το σώμα μου, οι αισθήσεις μου, οι σκέψεις μου να γίνουν γραφή, με άλλα λόγια, κάτι το κατανοητό και το οικουμενικό, κι έτσι η ύπαρξή μου να διαλυθεί μες στη ζωή και στο πνεύμα των άλλων». Σελ.105

«Οι επόμενοι μήνες είναι λουσμένοι μ’ ένα ομιχλώδες φως. Βλέπω τον εαυτό μου να περπατάει, να περιπλανιέται στους δρόμους, συνεχώς. Όταν συλλογιέμαι εκείνη την περίοδο, μου έρχονται στον νου τίτλοι βιβλίων όπως Τα κύματα, Πέρα από το καλό και το κακό ή ακόμα Ταξίδι στην άκρη της νύχτας. Αισθάνομαι ότι απεικονίζουν ιδανικά αυτό που βίωσα και ένιωσα τότε –κάτι το άφατο, κάτι που είχε τη δική του ομορφιά». Σελ.20
«(Αν έπρεπε ν’ αναπαραστήσω αυτό το επεισόδιο της ζωής μου μ’ έναν και μόνο πίνακα, θα ζωγράφιζα ένα μικρό τραπέζι φορμάικα, ακουμπισμένο στον τοίχο, και μια εμαγιέ λεκάνη, στην οποία επιπλέει ένας κόκκινος καθετήρας. Ελαφρώς προς τα δεξιά, μια βούρτσα μαλλιών. Δεν πιστεύω ότι σε κάποιο μουσείο του κόσμου εκτίθεται έργο με τον τίτλο Εργαστήρι εκτρώσεων.)». Σελ.76

«Στην Ιαπωνία, τα έμβρυα των εκτρώσεων τα αποκαλούν «mizuko», παιδιά του νερού». Σελ.86

«Ύστερα άκουσα φωνές. Ήμουν σίγουρη πως είχα ήδη χάσει πάρα πολύ αίμα.
Με την εμφάνιση του γιατρού, αρχίζει το δεύτερο μέρος της νύχτας. Η αμιγής εμπειρία της ζωής και του θανάτου έγινε αποκάλυψη και ετυμηγορία». Σελ.87

«(Σκέφτομαι ότι το ίδιο θα συμβεί και μετά την έκδοση του βιβλίου. Η αποφασιστικότητά μου, οι προσπάθειές μου, όλη τούτη η μυστική, μακριά από τα βλέμματα των άλλων, δουλειά -κανείς δεν είχε υποψιαστεί ότι το έγραφα-, όλα θα εξαφανιστούν μεμιάς. Δεν θα εξουσιάζω πια το κείμενό μου, το οποίο θα εκτεθεί δημόσια, όπως ακριβώς το σώμα μου στο νοσοκομείο.)». Σελ. 89

«Για χρόνια, γιόρταζα τη νύχτα της 20ής προς την 21η Ιανουαρίου σαν μια επέτειο.
Σήμερα ξέρω ότι μου χρειαζόταν εκείνη η δοκιμασία, εκείνη η θυσία για να νιώσω την επιθυμία ν’ αποκτήσω παιδιά. Για ν’ αποδεχτώ τη βιαιότητα της αναπαραγωγής μες στο κορμί μου και να γίνω, με τη σειρά μου, ένα πέρασμα για τις επερχόμενες γενιές». Σελ.104 -105

«Το γεγονός» της Annie Ernaux | παρουσίαση – κριτική Άγγελα Μάντζιου