Σεξισμός - H υπόθεση Rubiales

Εν μέσω εκφράσεων αγανάκτησης και αηδίας για ένα μη συναινετικό φιλί μεταξύ του αρσενικού κεφαλιού του ισπανικού ποδοσφαίρου και μιας παίκτριας που κατέκτησε το Παγκόσμιο Κύπελλο Γυναικών, υπήρξε επίσης και γέλιο.

Ο Λουίς Ρουμπιάλες, ο πλέον πρώην πρόεδρος της Ισπανικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (RFEF) και πρώην αντιπρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαϊκών Ποδοσφαιρικών Ομοσπονδιών (UEFA), αναγκάστηκε να παραιτηθεί από αυτές τις ηγετικές θέσεις ως αποτέλεσμα του αναγκαστικού φιλιού τον Αύγουστο του 2023, το οποίο έλαβε χώρα μπροστά σε ένα κατάμεστο γήπεδο στην Αυστραλία και ένα παγκόσμιο κοινό.

Γίνεται ήδη έρευνα από εισαγγελείς στην Ισπανία για σεξουαλική επίθεση και εξαναγκασμό. Καθ’ όλη τη διάρκεια του υψηλού και επώδυνου δράματος – που κυριάρχησε στα ισπανικά μέσα ενημέρωσης για εβδομάδες – υπήρξαν αστεία˙ το φιλί Rubiales έγινε τροφή για μιμίδια στο Διαδίκτυο, σκετς από κωμικούς στην ισπανική τηλεόραση, καθώς και πολλά σκίτσα σε εθνικές και διεθνείς εφημερίδες.

Ξέρουμε καλά ότι το χιούμορ, όπως και το ποδόσφαιρο, είναι ένα εθνικό χόμπι στην Ισπανία. Επιπλέον, το αναγκαστικό φιλί του Rubiales στη Jenni Hermoso, μέλος της ομάδας που κατέκτησε το Παγκόσμιο Κύπελλο της Ισπανίας, έδωσε ένα τέλειο παράδειγμα του ρόλου που μπορεί να παίξει η κωμωδία στην αποκάλυψη και την ανάδειξη του δομικού σεξισμού. Το χιούμορ είναι μια κοινωνική πράξη που αντανακλά την ανθρώπινη εμπειρία και, πιο συγκεκριμένα εδώ, την ανθρώπινη ανοησία.

Στο βιβλίο Punchlines: The Case for Racial, Ethnic, and Gender Humor, ο κοινωνικός ψυχολόγος Leon Rappoport εξηγεί ότι, μεταξύ άλλων λόγων, γελάμε με την ασυμφωνία˙ το χιούμορ χρησιμοποιείται για να ρίξει φως σε κάτι «σαφώς παράλογο ή αντιφατικό». Αυτή φαίνεται να είναι η βάση του μεγάλου μέρους του γέλιου στην υπόθεση Rubiales.

Οι παράξενες, απροσδόκητες και ανεπιθύμητες χειρονομίες του –όχι μόνο το φιλί, αλλά και το να αρπάζει τον καβάλο ενώ επευφημούσε τις Ισπανίδες για την πρώτη τους νίκη στο Παγκόσμιο Κύπελλο– σίγουρα φάνηκαν απαράδεκτες. Μια εκδοτική γελοιογραφία που δημοσιεύτηκε στην ψηφιακή εφημερίδα El Español τον οραματίστηκε ως τον Ισπανό ομόλογό του Ντόναλντ Τραμπ.

Ο σεξισμός του Rubiales που επιδεικνύεται σε μια μεγάλη αθλητική διοργάνωση δεν αντανακλά θετικά τη διεθνή φήμη της χώρας, ειδικά σε μια εποχή που διεκδικεί να διοργανώσει από κοινού το Παγκόσμιο Κύπελλο Ανδρών του 2030. Ένας χιούμορ από την εθνική εφημερίδα El Mundo πρότεινε να υιοθετηθεί ένα Rubiales που αρπάζει τον καβάλο ως επόμενη επίσημη μασκότ του Παγκοσμίου Κυπέλλου.

Αυτή η χρήση της κωμωδίας παραπέμπει στο βιβλίο A Comedian and an Activist Walk Into a Bar, στο οποίο οι συγγραφείς Caty Borum Chattoo και Lauren Feldman συζητούν πώς το χιούμορ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο ενοποίησης, καθοδήγησης του δημόσιου λόγου και έμπνευσης για δράση. Θα ήταν υπερβολικό να ισχυριστούμε ότι τα αστεία που έγιναν κατά τη διάρκεια της συμπεριφοράς του Rubiales οδήγησαν στην τελική παραίτησή του στις 10 Σεπτεμβρίου. Αλλά το χιούμορ σε αυτή την περίπτωση βοήθησε να διευρυνθεί ο δημόσιος διάλογος και ενέπνευσε δράση για την αντιμετώπιση του δομικού σεξισμού στην Ισπανία και πέρα από αυτήν.

Πάντως, ένας κόσμος στον οποίο μπορούμε να δικαιολογήσουμε την παρενόχληση, τη σεξουαλική κακοποίηση, τον εξαναγκασμό ή τις διακρίσεις είναι ασυμβίβαστος με μια φιλόδοξη πολιτισμένη κοινωνία. Καμία από τις χιουμοριστικές απαντήσεις στο σκάνδαλο δεν μειώνει τη σοβαρότητα του περιστατικού Rubiales, ούτε τη συζήτηση που πυροδότησε. Αντίθετα, βοήθησαν να διαμορφωθεί ο τρόπος με τον οποίο έγιναν οι συζητήσεις στην Ισπανία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι κατηγορίες κατά του Rubiales σηματοδοτούν ένα σημείο καμπής στην Ισπανία όσον αφορά τις καταχρήσεις εξουσίας που σχετίζονται με τη σεξουαλική επίθεση και την ευρύτερη ανισότητα των φύλων.

Οι επιπτώσεις της τραγικωμωδίας του Rubiales ήταν σαρωτικές και εξακολουθούν να αναπτύσσονται. Έχει επιτρέψει στην Ισπανία, και ενέπνευσε άλλους, να αντιμετωπίσουν πρακτικές που εισάγουν διακρίσεις εντός και εκτός του γηπέδου ποδοσφαίρου. Τελικά, η αίσθηση του χιούμορ ίσως να επιτρέπει να κατανοήσουμε τις ασυμφωνίες, να τις αντιμετωπίσουμε ως ομάδα και να προχωρήσουμε προς την κοινωνική αλλαγή.

Ζιώγας Απόστολος
(βιολόγος)

Άρθρα | Παρασκευή 12 Ιανουαρίου 2024 | Φωτογραφία από το depositphotos.com