Πένυ Φυλακτάκη («Μαθήματα Νεοελληνικής Ιστορίας»)

Ηθοποιός, μέλος της ομάδας Ούγκα Κλάρα και συγγραφέας που το έργο της «Μαθήματα Νεοελληνικής Ιστορίας» ανεβαίνει για πρώτη φορά στο Θέατρο Έξω από τα Τείχη σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Οικονόμου.

Συνέντευξη στο Σωτήρη Ζήκο και το περιοδικό CITY της Πένυς Φυλακτάκη.

Θύμισέ μας τι άλλο έχεις γράψει για το θέατρο πριν από αυτό;
«Το Πρωτάθλημα», που έχει ανέβει στον Άδειο Χώρο του Εθνικού Θεάτρου, στην Ούγκα Κλάρα και στο Tristan Bates Theatre του Covent Garden στο Λονδίνο, το οποίο έχει μεταφραστεί και στα Ισπανικά, το «Ποιος Είναι Δίπλα μου;» στο Θέατρο Αμαλία από την Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης» η «Λυσιστράτη 2017» από το Δημοτικό Θέατρο Σταυρούπολης και τον Όμιλο Σύγχρονου Θεάτρου Ζηρίδη στην Αθήνα καθώς και «Η Διαθήκη» που ήταν ανάθεση από το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων και δύο άπαιχτα έργα, το «The Virginia Woolf Project» και «Φτυστός ο Μακαρίτης».

Πες μας κάποια πράγματα για το στόρι του έργου, πού διαδραματίζεται και ποια είναι τα πρόσωπα;
Ένας μεγαλοαστικός γάμος είναι έτοιμος να αρχίσει σε ένα γραφικό εξωκκλήσι της επαρχίας. Η νύφη και ο γαμπρός είναι εκεί, η μητέρα του γαμπρού, ο πατέρας της νύφης αλλά… κανείς άλλος, καθώς λόγω κακοκαιρίας έχουν έρθει σε λάθος εκκλησάκι. Μόνοι άλλοι παρόντες ο παπάς και ένας ξένος που έχει βρει κρυφά καταφύγιο εκεί. Το χιόνι συνεχίζει να πέφτει και τους εγκλωβίζει, αναγκάζοντας τους να συμβιώσουν για… όσο διάστημα χρειαστεί μέχρι να ανοίξουν ξανά οι δρόμοι. Κάτι που επιφυλάσσει πολύ περισσότερα απρόοπτα από ό,τι θα μπορούσαν να φανταστούν ποτέ τους

Γιατί ο τίτλος «Μαθήματα Νεοελληνικής Ιστορίας»;
Γιατί αυτό είναι. Θα έλεγα ότι το έργο είναι ένας πολύ καθαρός διεισδυτικός καθρέφτης, που αντανακλά όλες τις συνθήκες και τα γεγονότα που διαμόρφωσαν τη νοοτροπία του σημερινού Έλληνα και μας έχουν οδηγήσει να συμπεριφερόμαστε όπως συμπεριφερόμαστε. Και επειδή η αυτοκριτική δεν είναι το δυνατό μας σημείο ως λαός -αλλιώς δε θα χρειαζόταν σήμερα να ζούμε κάτω από την κριτική και κρίση άλλων- το χιούμορ του έργου και οι κωμικές του καταστάσεις μας βοηθούν να δούμε με πιο σκωπτική ματιά πράγματα που δύσκολα αποδεχόμαστε μόνοι μας.

Θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για μια ηθογραφική κωμωδία καταστάσεων, αλλά μάλλον παρεκτρέπεται σε κάτι πιο τρελό…
Συνέβη κάτι εκπληκτικό κατά τη συγγραφή αυτού του έργου, και νιώθω πολύ τυχερή σαν συγγραφέας που το έζησα. Όλα αυτά που λέγονται για το ό,τι οι ήρωες παίρνουν σάρκα και οστά και λειτουργούν από μόνοι τους μέσα σε ένα θεατρικό- όλα αυτά λοιπόν τα είχα ακούσει και δεν τα πίστευα. Στα προηγούμενα έργα μου ήξερα την πορεία της ιστορίας και έλεγχα απόλυτα τους χαρακτήρες μου γνωρίζοντας από πριν την κατάληξη τους. Στα «Μαθήματα Νεοελληνικής Ιστορίας» όμως δεν έγινε κάτι τέτοιο. Οι χαρακτήρες αρνήθηκαν να πάνε εκεί που τους οδηγούσα και ανέλαβαν πρωτοβουλίες για την πορεία της ζωής τους οδηγώντας το έργο σε άλλα μονοπάτια. Ακούγεται μεταφυσικό, ίσως παρανοϊκό, όμως συνέβη. Ήταν πραγματικά σοκ για μένα και χαίρομαι πολύ που τους ακολούθησα σε αυτό τους το ταξίδι γιατί μεταμόρφωσαν τον τρόπο που γράφω έκτοτε. Έτσι νομίζω ότι εξηγείται και η… παρεκτροπή του έργου.

Αυτό το κείμενο θα μπορούσε να ήταν σενάριο για ταινία, με εντυπωσιακά σκηνικά και εξωτερικά γυρίσματα, όπως και αναδρομές στο παρελθόν…
Θα συμφωνήσω. Αν και πιστεύω απόλυτα στην εξίσου εντυπωσιακή δύναμη του θεάτρου να σε ταξιδεύει στο χωροχρόνο πάνω σε μια σκηνή και μόνο. Σίγουρα θα ήταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη να το δω στη μεγάλη οθόνη!

Θα μπορούσε να θεωρηθεί βλάσφημο από κάποιους κύκλους της εκκλησίας, αν έφτανε στα αυτιά τους περί τίνος πρόκειται;
Πιθανόν, αν και δεν γράφτηκε με ανάλογη πρόθεση. Αν ωστόσο συμβεί κάτι τέτοιο, θα έχω υλικό για το επόμενο θεατρικό μου…
 
Όταν κάποιος στη Θεσσαλονίκη γράψει κάποια θεατρικά που ανέβουν στη σκηνή, αυτό του εξασφαλίζει μια συνέχεια; Υπάρχει ζήτηση για νεοελληνικά έργα;
Στα καλλιτεχνικά πράγματα δεν υπάρχει η λέξη «εξασφαλίζω». Στο εμπόριο ναι, αλλά όχι στην τέχνη. Και ο συγγραφέας είναι καλλιτέχνης. Τίποτα δεν μπορεί λοιπόν να του «εξασφαλίσει» συνέχεια, παρά μόνο η ποιότητα της γραφής του. Και για να είμαι σαφής, ως συνέχεια εγώ νοώ το να παίζονται τα έργα κάποιου χρόνια μετά το θάνατο του, όχι το αν θα παιχτούν την επόμενη σαιζόν από τρεις σκηνές. Ο χρόνος είναι ο τελικός και αμείλικτος καταλύτης στο συγγραφικό έργο. Όσο για τα νεοελληνικά έργα, ναι υπάρχει ζήτηση και ολοένα μεγαλώνει. Νομίζω ότι πρέπει να αφήσουμε αυτή την τραγική μεμψιμοιρία μας και να δούμε την πραγματικότητα: ότι τώρα ναι, επιτέλους ανεβαίνουν κάθε χρόνο όλο και περισσότερα ελληνικά έργα και -το κυριότερο- ο κόσμος τα βλέπει. Είναι λογικό, η εποχή της παγκοσμιοποίησης, που όπως ήταν αναμενόμενο κατέπνιξε τις μικρές χώρες και τις καταδίκασε σε εισαγωγείς προϊόντων, δίνει τώρα εύλογα τη σειρά της στην στροφή προς «γηγενή» προϊόντα. Όταν χάσεις μεγάλο μέρος της ταυτότητας σου, μαζεύεσαι και ψάχνεις στις ρίζες σου για να ξαναβρείς τον εαυτό σου πριν ανοιχτείς και πάλι…Σ’ αυτή τη φάση είναι το νεοελληνικό έργο –ψάχνουμε στα καθ’ ημάς αυτό που θα μας εκφράσει στη συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία που ζούμε…

Πώς τα βλέπεις τα θεατρικά πράγματα στην πόλη;
Είσαι και μέλος της Ούγκα Κλάρα που από αυτή τη σαιζόν δεν έχει στέγη… Για να απαντηθεί αυτή η ερώτηση σοβαρά χρειάζεται μια ξεχωριστή συνέντευξη. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι η κρίση ίσως οδηγήσει σε μια νοοτροπία συνεργασίας που απουσίαζε στο παρελθόν. Τα «Μαθήματα Νεοελληνικής Ιστορίας» για παράδειγμα είναι μια παραγωγή όπου συμπράττουν άνθρωποι από διαφορετικούς θεατρικούς χώρους της πόλης: η ομάδα του Θεάτρου Έξω από τα Τείχη, ο σκηνοθέτης Βαγγέλης Οικονόμου από το Αβέρτο, εγώ από την Ούγκα Κλάρα, και πραγματικά είναι μια ευτυχής συγκυρία αυτή η συνεργασία που έχει δώσει πολλά σε όλους μας. Όσο για την Ούγκα Κλάρα, ναι απολαμβάνει τον καθαρό αέρα των λιβαδιών! Η περιοχή όπου στεγαζόμασταν έχει αλλάξει πια χαρακτήρα, τα οικονομικά μεγέθη και η περικοπή των επιχορηγήσεων μας οδηγούσαν να σκεφτόμαστε περισσότερο εισπρακτικά ζητήματα παρά καλλιτεχνικά και έτσι αποφασίσαμε να κλείσουμε το χώρο του θεάτρου διατηρώντας μόνο τον εργαστηριακό χαρακτήρα μας και ένα χώρο προβών και δουλειάς για εμάς. Όποτε έχουμε κάτι να πούμε και ετοιμάσουμε την επόμενη παραγωγή μας, θα ξανασυναντηθούμε. Όπως ξεκινούσε και η πρώτη παράσταση της Ούγκα Κλάρα, «Το Πορτοκάλι με την Περόνη»: «Για όλα πάνω στη γη υπάρχει ο κατάλληλος χρόνος και ο συγκεκριμένος καιρός: Καιρός που αποκτάει κανείς και καιρός που χάνει, που συγκρατεί και που σκορπάει. Καιρός που πετάει κανείς πέτρες και καιρός που τις μαζεύει.» Νομίζω είναι ο καιρός της συγκράτησης και του μαζέματος.
 
info:
«Μαθήματα Νεοελληνικής Ιστορίας» στο Θέατρο Έξω από τα Τείχη