Ο Νίκος Κούνδουρος ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες σκηνοθέτες του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου. Ένας καλλιτέχνης με όλη τη σημασία της λέξης που, πέρα από τις σκηνοθετικές του ικανότητες, έγινε γνωστός κυρίως για το νεορεαλιστικό στιλ των ταινιών του, που πρώτος έφερε στην Ελλάδα, το επαναστατικό του πνεύμα, την πολιτική ματιά με την οποία προσέγγιζε τις ταινίες του και τα θέματα που επέλεγε να θίξει μέσα από αυτές.
Υπήρξε μία σπουδαία προσωπικότητα, ένας εξαιρετικός καλλιτέχνης που με ό, τι καταπιανόταν, προσέθετε πάντα το δικό του, προσωπικό στοιχείο. Εκτός από τη σκηνοθεσία, ασχολήθηκε επίσης με τη ζωγραφική και τη γλυπτική. Ήταν ένας άνθρωπος που υπηρέτησε τον πολιτισμό σε όλες του τις εκφάνσεις.
Το έργο του
Γεννήθηκε στην Αθήνα, στις 15 Δεκεμβρίου του 1926, προκειμένου όμως να μην πολιτογραφηθεί Αθηναίος, οι γονείς του τον μετέφεραν με μια πάνα στην Κρήτη και γράφτηκε στα δημοτολόγια του Αγίου Νικολάου. Η καταγωγή του ήταν από εύπορη και μεγαλοαστική οικογένεια. Ο πατέρας του, Ιωσήφ, ήταν δικηγόρος και πολιτεύτηκε με την κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου.
Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών ζωγραφική και γλυπτική. Ήθελε να συνεχίσει τις σπουδές του και στην αρχιτεκτονική, έδωσε εξετάσεις, όμως τον συνέλαβε η αστυνομία λόγω των αριστερών του πεποιθήσεων και τον έστειλε στη Μακρόνησο. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ήδη ενταχθεί στην ΕΑΜ – ΕΛΛΑΣ, πολέμησε, μάλιστα, και στα Δεκεμβριανά. Εκεί, στην εξορία, έμεινε συνολικά 4 χρόνια, έγινε φίλος με πολλούς καλλιτέχνες και εντάχθηκε σε μια επίλεκτη ομάδα διανοούμενων. Μαζί με άλλους συγκρατούμενούς του, με απλά οικοδομικά υλικά έχτισε ένα αυτοσχέδιο θέατρο και ξεκίνησε την ενασχόλησή του με τη σκηνοθεσία.
Η πορεία του στο χώρο του κινηματογράφου αρχίζει το 1954, όταν, στα 28 του χρόνια, σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία, «Μαγική Πόλη», σε σενάριο της Μαργαρίτας Λυμπεράκη. Η κοινωνική του ευαισθησία προς τους ανθρώπους που βίωναν την απόγνωση της απόλυτης φτώχειας τον οδήγησε να καταδείξει το πρόβλημα μέσα από αυτήν. Στην ταινία έπαιξαν ο Μάνος Κατράκης και ο Θανάσης Βέγγος, με τους οποίους ήταν μαζί στη Μακρόνησο και τη μουσική έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις, όπως και σε πολλές ακόμα ταινίες του, που ήταν στενός του φίλος από μικρή ηλικία.
Το 1956, με τη δεύτερη ταινία του, «Ο Δράκος», σε σενάριο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, ο Κούνδουρος καθιερώνεται. Το έργο αυτό συγκαταλέγεται μέσα στις 10 καλύτερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου και στις 100 του ευρωπαϊκού. Και οι δύο αυτές ταινίες συμμετείχαν στο φεστιβάλ Βενετίας.
Οι «Παράνομοι» (1958), «Το Ποτάμι» (1960), για το οποίο κέρδισε τα βραβεία σκηνοθεσίας και μουσικής στο φεστιβάλ Βοστώνης, οι «Μικρές Αφροδίτες» (1963), σε σενάριο του Βασίλη Βασιλικού, το «Vortex» ή «Το πρόσωπο της Μέδουσας» (1967), τα «Τραγούδια της Φωτιάς» (1975) είναι οι ταινίες του που ακολούθησαν και άφησαν ιστορία.
Το 1978 σκηνοθετεί την ταινία «1922» για την οποία κέρδισε εννέα βραβεία στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Το σενάριο βασίστηκε στο μυθιστόρημα του Ηλία Βενέζη, «Το νούμερο 31328» με θέμα τη γενοκτονία των Ελλήνων. Ακολούθησαν το «Μπορντέλο» (1985), η ταινία «Μπάυρον, Μπαλάντα ενός δαιμονισμένου» (1992), οι «Φωτογράφοι» (1998) και η τελευταία του ταινία το 2011, «Ένα πλοίο για την Παλαιστίνη». Συνολικά έκανε 12 ταινίες και 3 ντοκιμαντέρ.
Η ενασχόλησή του με τη ζωγραφική
Από πολύ μικρή ηλικία, πριν ακόμη φοιτήσει στη σχολή Καλών Τεχνών, ξεκίνησε την ενασχόλησή του με τη ζωγραφική. Αυτή ήταν η μεγάλη του αγάπη, είχε αναπτύξει μία βαθιά και ουσιαστική σχέση μαζί της που δεν εγκατέλειψε μέχρι το τέλος της ζωής του.
Στη Μακρόνησο φιλοτέχνησε μια εξαιρετική προσωπογραφία του Θανάση Βέγγου με στολή εργασίας. Σημαντική δουλειά του είναι και οι «Επαναστάτες», δηλαδή επαναστατικές προσωπικότητες, όπως ο Τσε Γκεβάρα κ. α. Επίσης, έκανε τις ζωγραφιές για τα σκηνικά και τις αφίσες στις ταινίες που σκηνοθετούσε.
Ο ίδιος σχεδίασε το υπέροχο γλυπτό που κοσμεί το λιμάνι του Αγίου Νικολάου στην Κρήτη, την «Αρπαγή της Ευρώπης», με αφορμή τον μύθο της αρπαγής της Ευρώπης από τον ταύρο Δία. Επίσης, ο Νίκος Κούνδουρος έγραψε και 8 βιβλία.
«Οι ταινίες μου είναι πολιτικές»
Ήταν μια εμβληματική μορφή στο χώρο του ελληνικού κινηματογράφου. Ένας μεγάλος καλλιτέχνης, σκηνοθέτης, γλύπτης και ζωγράφος, που με την επαναστατική του προσωπικότητα και την εικαστική του αντίληψη πρόσθεσε ένα καινοτόμο και ανατρεπτικό για την εποχή του στιλ στον ελληνικό κινηματογράφο.
«Οι ταινίες μου είναι πολιτικές» έχει δηλώσει και, πράγματι, σε μια εποχή όπου η Ελλάδα είχε μόλις βγει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο, είχε το θάρρος να θίξει και να μιλήσει μέσα από τις ταινίες του για ζητήματα που κανείς άλλος δεν τολμούσε. Παρουσίασε τα πραγματικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας της μεταπολεμικής εποχής, τη φτώχια, τον κατατρεγμό αλλά και την ιστορία με τη δική του επαναστατική, ανατρεπτική και βαθιά πολιτική οπτική.
Άλλωστε, ο ίδιος έχει πει: «Δεν κάνω κινηματογράφο για την αφεντιά μου. Οι άλλοι με νοιάζουν. Των άλλων τα ντέρτια, οι καημοί, οι δυστυχίες, οι έρωτες, οι θάνατοι.».
Ο μεγάλος σκηνοθέτης έγινε διάσημος στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική. Οι ταινίες του φιλοξενήθηκαν σε διεθνή φεστιβάλ, όπως της Βενετίας, του Βερολίνου, του Κέιπ Τάουν και έτυχαν διεθνούς αναγνώρισης. Σήμερα βρίσκονται σε κινηματογραφικά μουσεία και ταινιοθήκες της Ευρώπης και της Αμερικής.
Το τέλος
Ο Κούνδουρος πέθανε, στις 22 Φεβρουαρίου του 2017, σε ηλικία 90 ετών από αναπνευστικά προβλήματα στο νοσοκομείο που νοσηλευόταν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ Η οικογένεια του Κούνδουρου αρνήθηκε να τελεστεί δημοσία δαπάνη η κηδεία του
Ήταν ένας άνθρωπος που έζησε με πάθος, έδωσε πάθος σε ό, τι καταπιάστηκε, στήριξε με πάθος τους νέους ανθρώπους. Μια μοναδική, χαρισματική μορφή του ελληνικού κινηματογράφου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Οι σημερινές ταινίες στην τηλεόραση
Κούνδουρος: «Οι ταινίες μου είναι πολιτικές» | Γράφει η Μαρία Τσιόγκα
σχετικά νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα | Ενημερωθείτε
